kılcallık etkisi nedir?



Cevap :

Kılcallık ya da Kapiler Olay bir maddenin başka bir maddeyi kendine çekmesi olayıdır. Bir bitkinin iletim sisteminde veya pürüzlü kâğıtla kolayca gözlenebilir. Bir sıvı ile başka bir maddenin moleküler seviyedeki çekiminin, sıvının kendi molekülleri arasındaki çekim kuvvetinden daha kuvvetli olması sonucunda meydana gelir. Bu etki sıvının dik bir yüzeye dokunduğu kısımda sıvı yüzeyinin menisküs denilen içbükey bir hal almasına sebep olur. Aynı etki sünger gibi maddelerin suyu emmesinde de görülür.

 Kılcallık bir sıvının çok ince (kılcal) borularda veya kaya parçalarının arasında olduğu gibi küçük aralıklarda yükselme eğilimidir.
Kapilarite (capillarity) olarak ta bilinen kılcallık etkisi katı ve sıvı olmak üzere iki farklı malzeme içerisindeki moleküller arası etkileşimin diğer bir deyişle çekimin sonucunda gerçekleşir. Kuru bir kâğıt havlunun ucu düşey olarak suya değdirilince havludaki ıslaklığın yukarıya lifler arasından tırmanması kılcallıkkılcallık2 etkisine bilinen bir örnek olarak verilebilir.Kılcallık olayını tam olarak anlayabilmek için kohezyon ve adhezyon gibi bazı kavramların da bilinmesinde fayda vardır. Bir sıvının aynı cins molekülleri arasındaki birbirlerini çekme kuvvetine kohezyon denir. Bu kuvvet yağmur damlacıklarının tek parça olarak düşmesini sağlar. Kohezyon aynı zamanda bir su yüzeyinin çarşaf gibi gerilmesi olarak ta bilinen ve sudan daha yoğun bir toplu iğnenin su üzerinde yüzeyi yırtmadan durabilmesini sağlayan yüzey geriliminin de sebebidir. Su ve camdan bir kabın molekülleri gibi farklı cins iki malzemenin molekülleri arasındaki çekim kuvvetinin adı ise adhezyondur. Adhezyon suyun cam kaba tutunmasını sağlar. Bir sıvı ile katı kap arasındaki adezyon kuvveti sıvı molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetinden büyük olursa sıvı kabın yüzeyini ıslatır ve sıvı yüzeyi kaba yakın kısımlarından yukarı doğru ağzı açık bir eğri çizer.(cam kılcal borudaki suda olduğu gibi) Eğer bir sıvı ile kabı arasındaki adhezyon kuvveti, kohezyon kuvvetinden küçük olursa bu durumda sıvı kabı ıslatmaz ve sıvı yüzeyinin ortası nispeten yukarda ve sıvı kenarları aşağıda olacak şekilde ağzı aşağı doğru açık bir eğri çizmiş (cam kılcal borudaki cıvada olduğu gibi) olur