Göktürklerin
- Dini hayatı
- Siyasi hayatı
- Kültürel hayatı
- Ekonomik hayatı nelerdir ?
Saçma cevap verenleri şikayet edeceğim.
Göktürk Devleti’nin Kültürel Özellikleri
Göktürk İmparaturluğu Başkenti Ordu-Balık’da Kale hendek kalıntıları
Orta Asya’da yapılan araştırma ve kazılarda Göktürkçe yazılı eserler bulunmuştur Para, taş ve ağaç üzerine yazılan metinlerden, para ve taşlar üzerine yazılanlar günümüze kadar gelmiştirİlk Türk abidelerinde yazılara altıncı yüzyılda rastlanmıştır Bunlar kısa metinlerdir Elde kalan Bengü Anıtları, Orhun Yazıtları veya ‘Türük Bengü Taşları’ da denen üç büyük yazıttır Taşların üzeri oyulmak suretiyle yazılmıştır Bu yazıtlar; Göktürk Kağan’ı Bilge Kağan, Kül Tigin ve Vezir Bilge Tonyukuk adlarına yazılıp, dikilmiştir Yazıtlar kireç taşına yontularak yazıldığından zaman ve açık havanın tahribatına maruz kalıp, bozulmuştur Bu yüzden bazı satırları ve birçok kelimeleri okunamaz durumdadır Kül Tigin kitabesi, içlerinde en az tahribata uğrayanıdır.
Orhun abidelerinin yazıldığı Göktürk alfabesi 38 harflidirTürklerin milli alfabesi olan bu yazı sisteminde 4 sesli, 9 birleşik, 25 de sessiz harf bulunmaktadırKelimeler birbirinden iki noktayla ayrılır Türklerin İslam dinini kabülünden önce yazılan Orhun abideleri, muhteva olarak Türk tarihi ve kültürü bakımından önemlidir. Abidelerde; Türklerin yabancıların siyasetine alet olduğu zamanlarda bozulduğu, devlet kademelerinde bilgili ve ehil olmayan kadronun iş başına getirildiği zaman idare mekanizmasının iyi çalışmayıp, ahalide hoşnutsuzluk görüldüğü, yabancı kültürünün Türk birliğini zedeleyip, şahsiyetini kaybettirdiği, hitabet sanatına uygun bir anlatımla verilmiştirTürk milletinin en zor şartlarda bile içinden kuvvetli şahsiyetler çıkıp, ülkeyi kurtarıp, devleti yeniden kurup, güçlendirdiği anlatılan abidelerde, devlet tecrübesi yanında Türklüğün, bağımsızlık fikrine yer verilmiştirAyrıca bu, kağanların millete hesap vermesidir.
Bilge Kağan abidesinde bugünkü dille şöyle denmektedir.
Türk Oğuz Beyleri, işitin! Üstte gök çökmedikçe, altta yer denizi delinmedikçe, ilini töreni kim bozabilir Ey Türk Milleti! Kendine dönSeni yükseltmiş Bilge Kağanı’na, hür ve müstakil ülkene karşı hata ettin, kötü duruma düşürdün Milletin adı, sanı yok olmasın diye, Türk milleti için gece uyumadım, gündüz oturmadımKardeşim Kül Tigin ve iki Şad ile ölesiyle bitesiye çalıştım… Bu kağanlık sadece Asya tarihini değil Türk siyasi tarihini ve aydınlatan anıtlar bıraktı, Orhun yazıtları Göktürkler’in Göktanrı olarak adlandırılan bir inanca sahip oldukları tarih araştırmacıları tarafından dile getirilmektedir Orhun yazıtları bu görüşü doğrulamaktadır Müslüman olmadan önce tarihte ilk kez Türk adını devlet adı olarak kullanmış Göktürklerin dini Göktanrı diniydi.