toprak oluşumuna etki eden faktörler nelerdir ?



Cevap :

Toprağın Oluşumuna Etki Eden Faktörler



1-Ana materyal:Ana materyalin tabiatı toprak oluşu işleminin gidişi üzerinde etki yapar.Ana materyalin kimyasal ve minerolojik yapısı toprağın ayrışma ve parçalanmasına etki yaparak oluşumun yavaş veya hızlı ilerlemesine sebep olur.



2-İklim Toprak oluşu üzerine etkisi yağış ve ısışeklindedir.lsı ve yağış toprakta cereyan eden fiziksel ve kimyasal olayların hızına etki yaparak toprak oluşuna katkıda bulunurlar.



3- Canlılar: Toprak oluşuna etkileri özellikle bitkilerin iklimle yakından ilgilidir.Dört ana gurupta toplanırlar.
a.Mikro organizmalar
b.Bitki örtüsü c.hayvanlar d.İnsanlar
.


4- Topografya:Toprak oluşuna birinci derecede etkileri drenaja.suyun arazi üzerindeki akışına.erozyona tesiri şeklindedir.İkinci derecede etkisi ise güneş ve rüzgara karşı olan yöneylerdeki arklar nedeniyledir.



5- Zaman: Diğer faktörler sabit kabul edildiğinde zaman süresi uzadıkça toprakların olgunlaşması da ilerlemektedir.Pratikte horizonların sayısının artması ve kalınlığın fazlalaşmasıyla toprağın daha fazla olgunlaştığı kabul edilmektedir.

 1.İklim:

Toprak oluşumunda en etkili faktördür. Çünkü fiziksel ve kimyasal ayrışma olayları, bitkilerin yetişmesi, toprağın yıkanması, topraktaki organik maddelerin parçalanması, topraktaki organizma faaliyetleri iklime bağlıdır. Toprak oluşumunda etkili olan iklim elemanları sıcaklık ve yağıştır. Günlük sıcaklık farkları, yağışın az veya çok olması ufalanmayı ve ayrışmayı etkiler.

 

2.Bitki örtüsü: Bitkiler ufalan kayaları üzerine yerleşerek kökleri ile ayrışmayı hızlandırarak toprak oluşumu önemli bir katkı yapar. Ayrıca üzerine yerleşen bitki kalıntıları toprağa karışarak organik madde sağlar.


3.Yer şekilleri:

Toprak oluşumunda yükselti, eğim, bakı, geçirimlilik durumu etkili olur. Toprağın bulunduğu yerde oluşup katmanlaşmasını tamamlayabilmesi için arazinin düz veya hafif engebeli olması ve geçirimli bir yapıda olması gerekir. Dağ yamaçları boyunca yükselti, eğim ve bakı şartları sürekli değişmektedir. Bunlara bağlı olarak ta yağış, sıcaklık ve diğer iklim şartları, bitki örtüleri, organik madde miktarı, erozyon riski, ayrışma miktarları değişmektedir.

 

4.Taşların özelliği(Ana kaya):

Toprağa ana özelliğini veren ve toprağı oluşturan temel yapı ana kayadır. Bu nedenle oluşan toprakta çok etkilidir. Genel olarak sert olan ana kayalar zor ayrışırken bunlar üzerinde toprak oluşumu zordur. Yumuşak kayalar kolay ayrışmakta ve bunlar üzerinde daha kalın topraklar oluşabilmektedir. Ana kayanın cinsi ve bileşimi toprağın yapısını doğrudan etkilemektedir.

 

5.Zaman: Toprak oluşumu zor ve çok uzun süren bir süreçtir. Kayaların ayrışıp, çözünen maddenin ufalanması, üzerine bitki ve diğer canlıların yerleşmesi, yıkanma ve birikme ve katmanlaşmanın tamamlanıp olgun bir toprak oluşabilmesi için uzun bir zamana ihtiyaç vardır. Bu zaman yeterli olmazsa toprak oluşumu tamamlanmamaktadır. Belli kalınlıkta bir toprağın oluşması için binlerce yıl geçmesi gereklidir.