Cevap :
Alıntıdır.........
HABER KİPLERİ
İşin, oluşun, hareketin gerçekleşme zamanını; işin yapıldığını, yapılacağını veya yapılmakta olduğunu haber verirler. Haber verdikleri zamanın adıyla anılırlar.
1.Görünen (-di'li) Geçmiş Zaman: Geçmişte yaşadığımız veya gördüğümüz fiilleri anlatmak için kullanılır. Fiil tabanına -di eki getirilerek yapılır. Bu yüzden di'li geçmiş zaman kipi de denir.
Fiil Tabanı -dı,-di,-du,-dü, -tı,-ti,-tu,-tü şahıs eki
Sev di m
Yaz dı n
Oku du -------
Git ti k
Sat tı nız
Uç tu lar
Notlar :
1. -dı zaman ekiyle -k şahıs ekleri birleştiğinde yapım eki olarak kullanılır. Biz o devleti tanıdık. (Çekim eki) / Okulda tanıdık yüzler vardı. (Yapım eki)
2.Bu kipteki bir fiilden sonra -mi- edatı gelirse, zaman anlamı kazanabilir. Babam geldi mi? (Soru) / Babam geldi mi okula gideceğiz. (Zaman)
2. Duyulan (-miş'li) Geçmiş Zaman Kipi : Fiilin, önceden gerçekleştiğini bildirir. Ancak söyleyen fiilin yapıldığını görmemiş, başkasından duymuştur. Fiil tabanına -miş eki getirilerek yapılır.
Fiil Tabanı -mış, -miş, -muş, -müş Şahıs Eki
Sev miş im
Kazan mış sın
Kork muş ----
Notlar:
-mış eki, yapım eki olarak kullanılır. Burak bu kitabı okumuş (çekim eki) / Okumuş adamdan zarar gelmez. (yapım eki)
-dir ek-fiil eki bu kipe bazen kesinlik bazen olasılık anlamı katar. Bu kitap Ankara'da basılmıştır. (Kesinlik) / Şimdi bizim oralarda dağlar yeşermiştir. (olasılık)
Bazı kullanımlarda -farkına varmama- anlamı görülür. Maçta ayağımı incitmişim.
Oluş fiilleriyle birlikte kullanılırsa -sonradan farketme- anlamı kazanır. Sabah kalktım ki her tarafa kar yağmış.
3.Şimdiki Zaman Kipi: Fiilin şu an gerçekleşmekte olduğunu bildirir. Fiil tabanına -( ) yor eki getirilir. Sev (i) yor um
Dikkat: - ( ) yor eki kendinden önceki geniş sesliyi (a, e) daraltır. Gör me yor um ----Görmüyorum.
Dikkat: Şimdiki zaman anlamı -mekte, -makta ekiyle de sağlanabilir. Ders çalışıyorum / Ders çalışmaktayım.
NOTLAR: a) -dir ek-fiil, şimdiki zaman kipinin anlamına olasılık katar.
b) -makta, -mekte ekleri şimdiki zaman anlamı taşır.
c)Olumsuz soru biçimi, zaman zarfı olarak kullanılır. Böyle konuşuyor musun, deli oluyorum.
d)İkilime biçiminde kullanılırsa, süreklilik anlamlı zarf olur. Geliyor gidiyor, beni deli ediyor.
4.Gelecek Zaman Kipi: Fiilin daha sonra gerçekleşeceğini bildirir. Fiil tabanına -ecek, -acak getirilerek yapılır.
Fiil Tabanı -ecek/-acak şahıs eki
Sev eceğ im
Anla y acak sın
Bekle y ecek .....
Çalış acağ ız
Başar acak sınız
Gör ecek ler
Diğer özellikler:
Fiilin yapılması konusunda kesinlik yoktur. Kesinlik anlamı bir zarfla sağlanır. Yarın mutlaka köye gideceğim. (Zarf)
Çoğunlukla tahmin edilir. Seninle güzel günler göreceğiz.
-dir ek-fiili, bu kipin anlamına kesinlik katar. Toplantı saat 14.30'da başlayacaktır.
-acak, -ecek ekleri bazen yapım eki göreviyle kullanılır. Kırılacak eşyaları kutulara yerleştir. (Yapım eki)
Bazı kullanımlarda -hırs ve kararlılık- anlamları görülür. Herkes benim kim olduğumu görecek.
-Ol- fiiline getirildiğinde bazen olasılık anlamı kazanır. Yarın hava güzel olacak.(olabilir)
5. Geniş Zaman Kipi: Fiilin her zaman yapıldığını veya yapılabileceğini bildirir. Fiil tabanına -( )r eki getirilerek yapılır. Fiil tabanı+ [-( ) r ]+ şahıs eki (Sev-e-r-im)
DİKKAT : Geniş zamanın olumsuzu yapılırken -( ) r kullanılmaz. Yerine -me, -ma, -mez, -maz kullanılır. (Severim...Sevmem, Anlarız....anlamayız, Okur...okumaz,çalışırsını z....çalışmazsınız)
*Fiilin zamanını bildiren kip ekleridir.
1- Görülen Geçmiş Zaman: (-di, -dı, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü)
*Bu ek, geçmişte yapılan bir işin, kişi tarafından görüldüğünü, bilindiğini ifade eder.
Kaç-tı-m , kaç-tı-n , kaç-tı
Kaç-tı-k , Kaç-tı-nız , Kaç-tı-lar
2- Öğrenilen (Duyulan) Geçmiş Zaman: (-mış, -miş, -muş, -müş)
*Bu ek, geçmişte yapılan bir işin, başkasından duyulduğunu ifade eder.
Yaz-mış-ım , yaz-mış-sın , Yaz-mış
Yaz-mış-ız , yaz-mış-sınız , yaz-mış-lar
3- Şimdiki Zaman: (-yor, -mekte, -makta)
*Bu ekler fiilin şu anda yapıldığını ifade eder.
Geziyor, boyuyor, gelmekte, yağmakta
4- Gelecek Zaman: (-ecek, -acak)
*Bu ek fiilin gelecekte yapılacağını ifade eder.
Yatacak, Çıkacak, Sevecek
5- Geniş Zaman: (-r, -er, -ır)
*Bu ek fiilin her zaman yapıldığını yada yapılacağını ifade eder.
Kırar, Erir, Gözler, Görür
Not: Geniş zamanın olumsuzu “-mez, -maz” ekleriyle yapılabilir.
Burada diğerlerinden farklı olarak geniş zaman ekinin düştüğü görülür.
Gördü / Gömedi
Görür / Görmez