TANZİMAT DÖNEMİ ( 1839-1871 )
Tanzimat dönemi, ( 1839-1871 ) Osmanlı Devleti tarihinde Abdülmecit’in imzasını taşıyan Gülhane Hattı Hümayunu’nun Mustafa Reşit Paşa tarafından okunmasıyla başlayan ve birinci Meşrutiyete kadar süren ıslahat ve batılılaşma dönemidir.
Sultan II. Mahmut, 30 Haziran 1839’da veremden öldü. Yerine, 1839’dan 1861’e kadar saltanat sürecek olan büyük oğlu Abdülmecit geçti. Mahmut’un ölümünden sonra merkezileşmeye ve modernleşmeye yönelik ıslahatlar bir süre daha aynı şekilde sürdü. Fakat, iktidar merkezi artık saraydan Babıali’ye, bürokrasiye geçmişti. İmparatorluğu yönetecek güçlü ve modern bir örgüt yaratmak için II. Mahmut değişimlere başlamıştı ve bürokrasi örgütünü oldukça güçlü bir hale getirmişti. O kadar ki onun yerine gelenler, denetlemede güçlük çektiler. Politika oluşturulurken, özellikle İngilizlerin olmak üzere yabancıların sayısı çok fazla artmıştı.
İngiltere, ikinci Mısır bunalımından sonra Rus yayılma politikasının getireceği tehlikeye karşı kendine bir koruma olarak Osmanlıyı destekledi. Tanzimat’ın başlangıcı, ikinci Mısır bunalımını çözme girişimleriyle aynı zamana denk gelmişti. Osmanlıların durumunun çok kötüleştiği bir dönemde, 1839’da, reformcu ve Hariciye Nazırı Reşit Paşa tarafından yazılan ama yeni padişah adına ilan edilen bir hatt-ı hümayun Osmanlı Devleti ileri gelenlerine ve yabancı diplomatlardan oluşan bir topluluğa okundu. Bu hatt-ı hümayun, Osmanlı Devletinin amacını ifade ediyordu. İçerdiği dört temel reform ise;
1. Padişahın tebaasının can, namus ve malının güvence altına alınması,
2. İltizam sisteminin yerini alacak muntazam bir vergilendirme sistemi,
3. Zorunlu askerlik sistemi,
4. Hangi dinden olursa olsun bütün tebaa için yasa önünde eşitliktir.
