kayaçlar ve yer kabuğu - magmatik kayaçlar - başkalaşım kayaçları - tortul kayaçlar - kayaçlarda bulunan mineraller - fosiller
Yer Kabuğu: Dünyamızın tüm canlıların üzerinde yaşadığı katmana-tabakaya denirKalınlığı 40 km’dir
• Yapısında inorganik (mineraller ve tuzlar) maddeler bulunurCanlıların besin kaynağı olan toprak bu katmanda bulunur Yeryüzündeki kayaçlar çeşitli etkiler sonucu oluşmuşlardırBu kayaçlar özelliklerine göre adlandırılır:
1Magmatik Kayaçlar: Yerin derinliklerinde bulunan magmanın (lavların) yerin derinliklerinde veya yer yüzüne çıktıktan sonra soğumasıyla oluşurlar(Yani lavların soğumasıyla)
ÖR:Bazalt,andezit,granit,gabro gibi Magmatik kayaçların özellikleri:
1)Çok serttirler
2)İçerisinde canlı kalıntılar (fosil) yoktur
3)Kayaçlar coğrafik etkilerle (sıcak-soğuk,rüzgar-su) aşınarak inceler ve kuma düşer
2 Tortul Kayaçlar:
-Kum taneleri yağmur-seller aracılığıyla deniz veya göllerin çukur yerlerine taşınarak birikir ve tortul katmanları oluştururlar bu katmandan oluşarak ve suyun basıncıyla katmanlar halinde tortul kayaçları oluşurÖzellikleri:
1)Değişik zamanlarda oluştuklarında katmanlar halindedir
2)İçerisinde fosil denilen canlı kalıntıları bulunur
3)Fazla sert değillerdirÇabuk aşınırlar
ÖR:Kömür,kireç taşı,kum taşı ve çakıl taşı
3 Başkalaşım Kayaçları:
Doğadaki tüm maddeler zamanla değişirUfalır,aşım şekli ve yapısı değişirBöylece kayaçlar birbirine dönüşebilir
-Başkalaşım kayaçları magmatik veya tortul kayaçların yeraltında kalarak sıcaklık ve basıncın etkisiyle değişmesi sonucu oluşurlar
Başkalaşım kayaçları tortul kayaçların başkalaşımı sonucu oluşmuşlarsa içinde canlı kalıntılar bulunabilir
-Heykel yapımında kullanılan taşlar ve renkli mermerler tür tür kayaçtır
MADENLER
Mineraller : Kayaçların yapılarındaki farklı maddelere denir Mineraller renk, sertlik, yumuşaklık gibi özellikleriyle birbirinden farklıdır Yemek tuzu, kurşun kalem içerisindeki karbon, tencerelerdeki alüminyum, bebek pudraları günlük yaşantımızda kullanılan minerallere örnek verilebilir Ayrıca birçok alanda çinko, demir gibi mineraller kullanılır
Madenler : Ekonomik değeri olan kayaçlara ‘’maden’’ denir
Bakır: İyi bir iletkendir Elektrikli cihazlarda ve mutfak eşyası yapımında kullanılır
Bor: Yüzyılın en önemli madenidir Jet, uzay mekiği gibi taşıtların yakıtıdır Bunun dışında diş fırçasından boyaya elektronikten yakıta kadar 7000 ayrı kullanım alanı vardır
Cıva: İlaç ve boya sanayinde, dişçilikte ve termometre yapımında kullanılır
Demir: Otomotiv ve inşaat sektöründe, ray yapımında kullanılır
Talk: Pencere, kapı, seramik ve kauçuk yapımında, pudra üretiminde kullanılır
Kurşun: Akü yapımında ve ambalaj malzemesinde kullanılır
FOSİLLER
1- Fosil ve Fosilleşme :
Canlıların uzun zaman (milyonlarca yıl) öncesinden günümüze kadar gelen kalıntı (kemik, iskelet, diş, kabuk, yaprak, gövde kalıpları) ya da izlerine fosil denir
Canlıların öldükten sonra vücutlarındaki yumuşak kısımlarının çürümesi ve kalan sert kısımlarının toprak ve taşlarla yani tortularla örtülmesi olayına fosilleşme denir
Fosilleri inceleyen bilim dalına paleontoloji, fosillerle ilgili çalışma yapan bilim adamlarına da paleontolog denir
• Fosiller, tortul kayaçlar içinde uzun bir sürede oluşurlar
• Bazı fosiller, içlerinde bulunduğu kayaçların yaşlarının belirlenmesinde kullanılır
• Tortul kayaçlar içinde gözle görülebilir fosillerin yanında gözle görülemeyecek kadar küçük fosiller de bulunmaktadır
• Kömür, petrol, doğal gaz fosilleşme sonucu oluşan fosil yakıtlardır
Fosillerin Yararları :
1- Tortul kayaçların hangi zamana ait olduğunun (yani yaşlarının) anlaşılmasını sağlar
2- Fosillerin bulunduğu bölgenin geçmişteki coğrafi durumunu ve iklim şartlarının nasıl olduğunun anlaşılmasını sağlar
3- Nesilleri tükenmiş veya eski zamanlarda yaşamış canlıların (Dinozor, mamut) tanınmasını sağlar
4- Canlıların geçirdiği gelişim dönemleri hakkında bilgi edinilmesini sağlar
5- Yer kabuğunda oluşan değişimler hakkında bilgi verir
6- Fosil yakıtların oluşmasını sağlar
