öncelikle şunu belirtmek isterim ki bizler "çekim eklerini" iki gruba ayırıyoruz.
a-)-----isim çekim ekleri,
b-)------fiil çekim ekleri.
a-)------- isim çekim ekleri ; 5 grupta incelenir.
-----Çoğul ekler,
----hal ekleri
------İyelik ekleri,
-------İlgi eki,
-------Ek eylem ekleri..
b)-------- fiil çekim ekleri ; 3 ana grupta incelenir.
-------Zaman ekleri,
-------Dilek ekleri,
------Şahıs ekleri..
-------------------------
ÇOĞUL EKLER ;
isimlere gelirler ve bu isimlere çoğul anlamı bildiren ektir.
isimlere getirilen "- lar, -ler" ekleri ile yapılır.
örnek ; seni dünyalar kadar seviyorum.
HAL EKLERİ ;
hal ekleri kendi için beşe ayırırız . sıralıyalım ;
------isimin "e" hali "yönelme" anlamı verir.
------ismin "de" hali "bulunma hali" anlamı verir.
------ismin "i " hali " belirtme" hali anlamı verir.
------ismin" den" hali "ayrılma" halini verir.
-----ismin "yalın" hali bu eksizdir.
şimdi bunları birer cümleler halinde size açıklayacağım;
⇔ismin"- e "hali ;
ismin "-e,-a " eklerinden birini almış haline denir.
örnek ;
≥Denize,
≥Deftere,
≥Kalme.
...
⇔ismin "-de" hali ;
ismin "-de,-da,-te,-ta " eklerinden birini alması haline denir.
örnek ;
≥Denizde
≥Kapıda,
≥Kapakta.
...
⇔ismin " -i" hali ;
ismin "-ı,-i,-u,-ü" eklerinden birini almasına denir.
örnek ;
≥Denizi,
≥Defteri,
≥Kalemi,
≥Üzümü..
...
ismin "-den" hali ;
ismin " -den,-dan,-ten,-tan "eklerinden birini almış haline denir.
örnek;
≥Denizden,
≥Kapıdan,
≥Kapaktan..
--------------------
İYELİK EKLERİ ;
Bu ekler geldiklerin varlığın kime ait olduğunu bildiren eklere denir.
örnek;
Masa-m
Masan-n
Masa-s-ı
Masa-mız
Masa-nız
Masa-ları
-------------------
İLGİ EKLERİ ;
Diğer bir adı ile " tamlama ekleri" olan ilgi ekleri ; " -ın,-in,-un,-ün" biçimdedir. aynı zamanda belirli isim tamlaması kurar.
örnek ;
Kapı-n-ın kol-u, müdür-ün oda-sı.
-----------
EK EYLEM ;
Diğer bir adıyla ek eylem, isimlerin ve isim soylu kelimelerin sonuna gelerek yüklem olarak kullanılmalarını sağlayan, ayrıca basit fiillerden birleşik zamanlı fiil yapan çekim ekleri.Ek fiiler "-idi", "-imiş-, -ise "-dir" ekleridir.
-----------------
ZAMAN EKLERİ ;
Geçmiş Zaman;
diğer bir adıyla "Dili Geçmiş Zaman; Fiilin belirttiği iş ve oluşun, içinde bulunulan zamandan önce yapıldığını ve kesinlikle bittiğini ifade eder. Fiillere "dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü " ekleri getirilerek yapılır.
örnek ;
≥Bütün sorulara doğru cevap verdim.
...
Gelecek Zaman;
Fiil kök veya gövdesine gelerek daha sonra yapılacak olan bir işin vb. bildirilmesini sağlar.. " ecek- acak" ekleri ile yapılır.
örnek ;
Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın?
Geniş Zaman Eki ;
Fiil kök veya gövdesine gelerek söz konusu olan işin vb. geçmiş, şimdiki ve gelecek zamanların tümüne ait olduğunun, yani her zaman tekrarlandığının bildirilmesini sağlar. "-r, -ar, -er" ekleri getirilerek yapılır.
örnek ;
Her canlı doğar, yaşar, ölür.
Şimdiki Zaman ;
Fiilin belirttiği işin içinde bulunduğumuz zamanda başladığını ve devam etmekte olduğunu bildirir. Fiile "–yor "eki getirilerek yapılır.
örnek;
Meryem şimdi ders anlatıyor.
---------
DİLEK EKLERİ ;
Bir hareketin yapılıp yapılmamasında ki
------gerekliliği,
------şartı,
-----isteği ,
-------dileği,
-------emri...
ifade eden fiillerdir. eki " -sa,-se" dir.
örnek ;
Eve gittiğimde yemek hazır olsada beklemesem.
-------
ŞAHIS EKLERİ ;
şahıs ekleri "-m, -im, -n, -in, -sin, -k, -iz, -niz, -iniz, -siniz, -ler" ekleridir.
örnek ;
Geldi-m
Geldi-n
Geldi
Geldi-k
Geldi-niz
Geldi-ler
NOT ; EKTE BAZI BİLGİLER MEVCUTTUR ORADAN BAKARAK YAZDIKLARIMI DAHA İYİ ANLAYABİLİRSİNİZ.
[tex]RabbeGidenYolcu[/tex]
[tex]BASARILAR [/tex]
