a) Paragrafın Genel Konusu: Genellikle bir kavramla dile getirilen, açıklanmaya uygun olmayan konudur. Bu paragrafta neyin üzerinde durulacağının genel doğrultusunu verir.
Örnek: Sanat, insanoğlunun yarattığı en yüce değerdir. Çünkü bir sentezdir. Bütün çağların, bütün çağlardaki insanların akıllarının yaratışıdır. Bundan dolayı etki gücü çoktur. Toplumları bir arada tutan güç olması bundandır.
Bu parçanın genel konusu "sanat"tır. Ama yazar "sanat"ı, genel bir kavram olarak ele almamıştır. Konuya bir sınır getirmiştir. Zaten "sanat" kavramını genel olarak ele alsaydı o kadar çok şey anlatması gerekecekti ki...
Genel konu örnekleri:
Teknik
Edebiyat
Şiir
Özgürlük
Çağdaşlık
Türk edebiyatı
Tutarsızlık
Deneyim
Politika
İnsanlık...
Bu konularda bir paragraf ya da parça yazmak nerdeyse olanaksızdır. Bunlar bir yazının hammaddesi olabilir. Sadece genel doğrultuyu verebilir.
b) Sınırlandırılmış Konu: Bir paragrafta işlenebilir olan, sınırları belirlenmiş konudur. Bir yazar, bu konuyu doğru saptamalı önce. Sınırlandırılmış konuyu saptarken yazar, bakış açısını da içeren bir cümle belirlemelidir.
Örneğin: Sanatçı, toplumun sözcüsü olmalı. Bu cümlenin genel konusu "sanatçı"dır. Bu cümleyi yüklemi "nedir" olan bir soruya çevirip yüklemini atarsak sınırlandırılmış konuyu bulmuş oluruz: "Sanatçının görevi" sınırlandırılmış konudur. Bir yazar, tüm paragraf ya da parça (metin) boyunca bu konunun dışına çıkamaz.
Sınırlandırılmış konu örnekleri:
Sanatçının var oluş nedeni
Sanatın etki gücü
Sanat ve özgürlük ilişkisi
Toplumun iyi yönetilmesinin yollan
Alışkanlıklardan vazgeçme yöntemleri
Bilim insanlarının özellikleri
Osmanlı Devleti'nin Duraklama Devri'nin dış siyaseti...
