Cevap :
FİİLİMSİ (EYLEMSİ)
Fiilimsiler, fiil kök ve gövdelerine getirilen çeşitli eklerle türetilen, fiil anlamlarını korumakla birlikte cümlede isim, sıfat ya da zarf olarak kullanılan sözcüklerdir. Bunlar için aynı anda hem fiil hem de isim, sıfat, zarf niteliği gösteren sözcüklerdir demek doğru olur. Fiil niteliği göstermeleri kılış, durum, oluş bildirmelerinden; olumlu ve olumsuz şekilleri yapılabilmelerinden; isim, sıfat, zarf niteliği göstermeleri ise bu tür isim soylu sözlerle aynı görevlerde kullanılabilmelerinden ve isim soylu sözcüklerin aldıkları ekleri alabilmelerinden kaynaklanır. Fiilimsileri diğer fiillerden ayıran özellik, fiilimsilerin herhangi bir kipte çekimlenmemiş olmalarıdır. Fiilimsiler, cümlede isim, sıfat ve zarf görevinde kullanılan çekimsiz fiillerdir.
Fiilimsiler üç başlık altında toplanır:
1. İsim-fiil (ad-eylem)
2. Sıfat-fiil (ortaç)
3. Zarf-fiil (ulaç, bağ-fiil)
Şimdi de bunları inceleyelim.
İSİM-FİİL (AD-EYLEM)
Fiillere getirilen "-ma, -me, -mak, -mek, -iş, -iş, -uş, -üş" ekleriyle türetilen, cümlede isim görevinde kullanılan sözcüklerdir. İsim-fiiller; kılış, durum, oluş bildirmekle yani eylem anlamlarını korumakla birlikte cümlede diğer isimler gibi, isim çekim eklerini alabilir; özne, nesne, dolaylı tümleç görevlerinde kullanılabilir. Yani bunlar, bir yanıyla fiil bir yanıyla da isim olan sözcüklerdir.
>► Amacı, işini bitirmek değil, seni oyalamaktır.
> Öğrenmek istediğim çok şey var.
> Adamın buradan karşıya geçmesi, hiç de kolay olmayacak. >► Birazdan hava iyice soğur, kar yağmaya başlar.
> Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır.
> Dalgıç adayları dalış sıralarını beklerken sabırsızlanıyorlardı.
UYARI
İsim fiillerin olumsuzları "-ma, -me" ile yapılırken asıl isimlerin böyle bir özelliği yoktur:
İsim-fiil isim
sevmek —► sevmemek evi —► evmesi (olmaz)
korkması —► korkmaması tuz —► tuzma (olmaz)
İSİM-FİİLLERLE İLGİLİ ÖZEL DURUMLAR
1. "-ma, -me, -ış, -iş, -uş, -üş" ekleriyle türetilen isim-fiiller diğer isimler gibi hâl, iyelik ve çoğul eklerini alabilir:
>► Beni görmesi için daha ne yapabilirim?
iyelik eki
> Anlatmaya devam edeceğim.
hâl eki
>► Bu susuşlar, biten bir aşkın ilanıdır.
çoğul eki
2. İsim-fiil eki olan "-ma, -me", olumsuzluk ekiyle karıştırılmamalıdır:
>► Anlayamadığın konuları bana sormanı beklerdim.
olumsuzluk eki isim-fiil eki
> Bana bir daha böyle zor sorular sorma.
olumsuzluk eki
3. Bir sözcükte hem olumsuzluk eki hem de isim-fiil eki olan "-ma, -me" varsa ilk ek, olumsuzluk; ikinci ek, isim-fiil ekidir:
>* Bir süre sonra beni dinle - me - me - ye başladı.
olumsuzluk eki isim-fiil eki
4. İsim-fiil ekleriyle türeyen kimi sözcüklerde fiil anlamı tamamen yiter; bu sözcükler, fiilimsi niteliğini kaybederek varlık, kavram ve durumların kalıcı isimlerine dönüşür. Dolayısıyla bu sözcüklerin olumsuzları yapılamaz.
>► Bunları yemek zorunda mıyım?
Bu cümledeki "yemek" sözcüğü, olumsuzu yapılabilen, eylem anlamını koruyan bir isim-fiildir: "Şu güzelim pastaları yememek, bana göre değil."
>► Benim yemek seçmek gibi kötü bir alışkanlığım yok.
Bu cümledeki "yemek" sözcüğü isim-fiil ekiyle türemesine karşın fiilimsi niteliğini kaybederek varlığın kalıcı ismine dönüşmüştür. Dolayısıyla bu sözcüğün olumsuzu yapılamaz.
Aşağıdaki cümlelerde de benzer durumlar söz konusudur:
Ø Kazmaları kürekleri yüklenmiş, nereye gidiyorsunuz?
> Annem, kasaptan yarım kilo kıyma almamı istedi.
> Şu çakmak beş para etmez.
> Ona bu konudaki görüşlerimi açık açık söyledim.
5. İsim-fiil eklerini alan kimi sözcükler sıfat görevinde kullanılabilir:
► Babadan kalma bu meslek artık para kazandırmıyor.
Sıfat isim
> Toz şeker mi istersiniz, kesme şeker mi?
sıfat isim
> Takma isim kullanan birçok yazar biliyorum.
sıfat isim
6. İsim-fiiller isim soylu sözcükler gibi ek fiil alarak yüklem görevinde kullanılabilir:
vitamine gir ve ya morpa kampüse ikisindede çok güzel anlatıo