kırsal yerleşim yerlerinin genel özellikleri nedir



Cevap :

Nüfusumuz, köyaltı yerleşmelerden büyük şehirlere kadar uzanan değişik yerleşme merkezlerinde yaşamaktadır. Bu yerleşim yerleri (köyaltı yerleşmeleri, köyler şehirler) nüfus miktarı, ekonomik faaliyetler, ve doğal ortam bakımından kendilerine özgü özellikler taşır.
İdari sınıflamaya göre yerleşmeler
Köy: en küçük yerleşme birimidir
Köy; okul,cami, otlak, baltalık ve orman gibi ortak malları bulunan toplu ve dağınık şekilde oturan insanların,tarla bahçe ve bağlarıyla birlikte oturdukları yerleşmelerdir.
İlçe: Köy ile il arasındaki idari birimdir. Kaymakam tarafından yönetilir. İlçenin sınırları içersinde ilçe merkezi ve ona bağlı köyler bulunur.
İl: En büyük idari birimdir. Vali tarafından yönetilir. İl sınırları içersinde, ilçe merkezleri, ve bu ilçelere bağlı köyler bulunur.
Yerleşme Coğrafyası açısından yerleşmeler şöyle sınıflandırılır.



Köyaltı yerleşmeler (Yayla, kom, Mezra, Oba) Kırsal Yerleşmeler
Köyler 



Kasabalar Kentsel Yerleşmeler
Kentler

Not: Yerleşme coğrafyası yönünden yerleşim birimleri, yerleşmenin nüfusu fonksiyonu(işlevi), kuruluş yeri ve büyüklüğü gibi bazı özelliklerle birbirinden ayrılır.

Not: Coğrafi yönden bu iki grup yerleşme arasındaki fark, yerleşme birimlerindeki insanların uğramış oldukları ekonomik fonksiyonlardır.

Not: Eğer bir yerleşim birimindeki insanların çoğu geçimini tarımdan elde ediyorsa burası Kırsal Yerleşme, buna nüfusun çoğu geçimini sanayi ve hizmetler sektöründe çalışarak sağladığı yerleşim birimleri Kentsel Yerleşme grubuna dâhildir.

Not: Türkiye de yerleşmeleri kırsal yerleşmeler ile şehirleri ayırmada kullanılan en önemli ölçü nüfustur. Yerleşme ayrımın da genel kriter 10 bin nüfusu ölçüsüdür.

1. Kır Yerleşmeleri: 
Kır yerleşmeleri, tarım ve hayvancılığın birlikte yapıldığı ya da birinin diğerinin ön plana çıktığı yerleşmelerdir.
Başlıca Kır yerleşmeleri; köyler ve tek ev ile köy arasın da geçiş özelliği gösteren köy altı yerleşmelerdir.
Kır yerleşmeleri genel olarak nüfusları az olup, genellikle birkaç yüz kişi ile Birkaç bin arasında değişir.
Kır yerleşmelerinde nüfusun az olmasın da, buradaki geçim kaynaklarının sınırlı olmasındandır. Bunun için kırsal kesimdeki hızlı nüfus artışı insanları göçe zorlamıştır.

Not: Kır yerleşmelerinin özelliğini doğal çevre ile insanların ekonomik faaliyetleri belirlemektedir. 
Ülkemizde kırsal yerleşmeler dokularına göre toplu ve dağınık olmak üzere ikiye ayrılırlar.
Toplu Yerleşme :
Yerleşmeyi meydana getiren evlerin birbirine çok yakın olduğu yerleşmelere toplu yerleşme adı verilir. Yer şekillerinin sade, su kaynaklarının az olduğu kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde evlerin mevcut su kaynaklarının etrafında toplanmasıyla oluşur.
Örnek: İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu
Dağınık Yerleşme: 
En küçük yerleşme olan evler yerleşim alanına tek tek dağılmış ise bu yerleşme şekline dağınık yerleşme adı verilir. Su kaynaklarının bol, yer şekillerinin engebeli ve tarım arazilerinin parçalı olduğu yerde dağınık yerleşmeler yaygındır. Ülkemizde dağınık yerleşmelerin en fazla olduğu bölge Karadeniz bölgesidir.
Not: Dağınık ve toplu yerleşmeyi belirleyen onu etken su kaynaklarının dağılışı ve yer şekilleridir.
Yurdumuzdaki kır yerleşmeleri, yerleşme birimlerinin özellikleri bakımından köy altı yerleşmeleri ve köyler olmak üzere ikiye ayrılır.

A) Köy altı yerleşmeleri: 
Köyden küçük olan idari ve ekonomik olarak köye bağlı olan köy altı yerleşmeleri, bazı kişilerin çeşitli nedenlerle köylerden ayrılarak küçük birimler halinde oluşturdukları yerleşmelerdir.
Köy altı yerleşmelerinin ortaya çıkmasında 
Kalabalık ailelerden koparak bağımsız yaşama isteği 
Aileler arasında çıkan anlaşmazlıklar
Tarla arazilerinin yetersiz ve birbirinden uzak olması 
Hayvanlar için otlak ve barınak temini gibi faktörler etkili olmuştur.
Devlete ait topraklarda özellikle orman alanlarında arazi kazanmak amacıyla köye bağlı alt yerleşmeler ortaya çıkmıştır.

Çiftlik: 
Başta Trakya olmak üzere, batı Anadolu, Akdeniz ve iç Anadolu bölgelerinde yaygın olarak bulunan köyaltı yerleşmelerden biridir. Çiftlik, köy ve kent yerleşmelerinin uzağında kurulmuş genellikle geniş bir toprak mülkiyeti içinde oluşmuş küçük yerleşim birimleridir. Genel olarak tarım ve hayvancılık yapılır.
Türkiye’de çiftlik yerleşmeleri, kıyı ege bölümündeki çöküntü ovalarında özellikle pamuk tarımı yapılan arazilerde oldukça yaygındır.
Mezra: 
Tarım yapılabilecek ya da hayvan beslenebilecek bir alanda birkaç ev ve eklentisinden oluşan köyaltı yerleşmeleridir.
Kelime anlamı olarak ziraat yapılan yer anlamına gelir. Mezra, herhangi bir köyün sınırları içinde ama köyden uzak birkaç ev ve tarım yapılan alanlardan oluşur.
Genellikle 8-10 evden oluşur.
Genellikle varlıklı birkaç ailenin mülkiyetindedir.
Yarıcı denilen kiracılar tarafından işletilir.
Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde yaygın olan yerleşmelerdir.

Kom: 
Hayvan yetiştirme ve besleme amacıyla köylerden uzak yerlerde kurulmuş evler ile eklentilerinden oluşan yerleşim birimleridir.
D.A. bölgesine özgü bir yerleşme biçimidir.
Komlar genellikle yazın faaldir.
Geçici yerleşim birimleridir.

Oba: 
Hayvancılıkla uğraşan ailelerin genellikle çadırlardan oluşan ve yaz aylarında yerleşilen geçici yerleşmelerdir.
Akdeniz bölgesindeki Yörüklerin geleneksel yaşamları, oba şeklindedir.
Divan: 
Birbirinden uzakta kurulmuş olan ve birlikte bir köyü oluşturan mahallelere divan denir.
Samsun, Bolu, İstanbul üçgeni içindeki alanda görülen sürekli yerleşmelerdir.

 

Merhaba,

1. Kırsal yerleşim alanlarına bakalım:

Şehirlere göre:

- Genelde nüfus yoğunluğu azdır.

- Daha az sağlık olanağı vardır.

- Daha az sanat olanakları vardır.

- Daha az eğitim olanağı vardır.

- Daha az iş olanakları vardır.

- Daha temiz havası vardır.

- Doğa ile daha iç içedir.

- Birçok kişi kırdan şehre göç eder çünkü şehirde birçok olanak daha fazladır.

- Nüfus yoğunluğu gittikçe azalmaktadır.

Şehir ve kırsal yerleşim yerlerinin özellikleri konusunda daha önceden cevapladığımız ödevlere bakarak bu konuda daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz:

Ülkemizde köyden kente göçü azaltmak için neler yapılabilir:

https://eodev.com/gorev/11724001

Göç olgusu şehirleşmeyi nasıl etkiler:

https://eodev.com/gorev/9554241

Kırsal alandan kentlere göçü nasıl azaltabiliriz.

https://eodev.com/gorev/11724001