"Kalınlık-incelik uyumu" olarak da bilinir.
Kalın ünlüler: a, ı, o, u
İnce ünlüler: e, i, ö, ü
Türkçe sözcüklerde kalın ünlülerden sonra kalın, ince ünlülerden sonra ince ünlülerin gelmesi kuralıdır.
Yani
a, ı, o, u'dan sonra a, ı,o, u
e, i, ö, ü'den sonra e, i,ö, ü gelir.
Karşılaşmalar başlamıştı.
Görüşmelerin nasıl sonuçlandığını öğrenemedik.
Bir sözcükte sonra gelen ünlüler öncekilere, ekler de sözcüklerin son hecelerine uyar.
Büyük ünlü uyumu Türkçenin temel niteliklerindendir.
Bütün Türkçe sözcüklerde bu uyum vardır.
* "Anne, elma, kardeş, hangi, şişman, dahi, inanmak..." gibi çok az sayıda Türkçe sözcük, asıl şekilleri bozulduğu için büyük ünlü uyumuna aykırı durumdadır.
Aslı "ana" iken "anne" olmuştur.
Alma > elma,
Karındaş > kardaş > kardeş
Kangı > hangi...
Çalıştığınızda anlayacaksınız.
Başarılarını dinlemelisiniz.
Yukarıdaki örneklerden anlaşılacağı gibi ekler sözcüklerin son hecelerine uyar.
Çalış-ma-y-acak-mış
* Sınırlı sayıda ek, tek biçimli olduğu için büyük ünlü uyumuna uymaz. Bu eklerin ünlüleri değişmez:
-yor: görüyor, bilmiyormuş, düşünüyor
-ken: koşarken, başlamışken, çocukken
-leyin: akşamleyin, sabahleyin
-mtırak: ekşimtırak, yeşilimtırak
-ki: sabahki, yarınki, karşıdaki
* Türkçeye yabancı dillerden geçen sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz.
