Cevap :
1. Kasabayı bütünüyle görebilmek için bir araçla gökyüzünde yükselmek gerekir. Ancak, yükseldikçe görülebilen alan büyürken, cisimler küçülür, yapılar birbirinden ayırt edilemez duruma gelir.
Bu durum, aşağıdakilerden hangisini açıklamaya iyi bir örnek olur?
A) Haritaların kullanılışını
B) Haritaların işaretlenişini
C) Haritaların yönüne konuluşunu
D) Ölçek farkının haritaya etkisini
E) Görüş açısının değişmeyişini
(1981 - ÖSS)
Cevap: Kasabayı farklı yüksekliklerden kuş bakışı görmek demek, farklı oranlarda küçültülmüş haliyle görmek demektir. Burada yükseklik farklarını ölçek olarak algılayabiliriz.
Ölçek farkı haritanın ayrıntısını ve gösterilebilecek alanın büyüklüğünü etkiler.
2. Yukarıda verilen I. haritanın ölçeği 1/1.250.000, bu haritada A ve B noktaları arası 6,4 cm"dir.
II. haritada aynı A ve B noktaları arası 4 cm olduğuna göre, bu haritanın ölçeği nedir?
A) 1 / 1 500 000 B) 1 / 2 000 000 C) 1 / 2 250 000
D) 1 / 2 640 000 E) 1 / 3 000 000
(1981 - ÖSS)
Cevap: I. Haritanın ölçeği ve uzunluğu kullanılarak gerçek uzunluk hesaplanır.
6,4 x 1 250 000 = 80 km bulunur.
II. Haritanın uzunluğu 80 km"ye bölünürse II. haritanın ölçeği bulunur.
III. Haritanın ölçeği dur.
3. Yukarıda verilen haritaya göre, Kıyıkent ile Adalı arası kuş uçuşu olarak yaklaşık kaç km dir?
A) 200 B) 300 C) 400 D) 500 E) 600
(1981 - ÖSS)
Cevap: Kuş uçuşu uzunluk, cetvel doğrultusundaki en kestirme, en kısa uzunluktur. Kıyıkent ile Adalı arası kuş uçuşu uzunluk, haritadaki grafik (çizik) ölçekten faydalanılarak bulunur. Kalem, kağıt v.b bir cisimle Kıyıkent - Adalı arası en kısa uzunluk belirlenir. Haritanın grafik ölçeği üzerinde, belirlenen uzunluk ölçülür. Bulunan değer kuş uçuşu uzunluğu verir. Soruya göre 300 km cevap olur.
4. Okul otobüsü yamacı ağır ağır tırmandıktan sonra geçitte durdu. Yükselti 1584 metre idi. Öğretmen "Çıktığımız yamacın eğimi % 45"tir. Bu yamacı çıkarken üzerinden geçtiğimiz yolun eğimi ise %10"dur." deyince, bir öğrenci, "aynı yamaçta iki farklı eğim nasıl olur?" diye sordu. Bir başka öğrenci de "olur; çünkü,... dedi.
İkinci öğrenci, boş bırakılan yerde ne söylemiş olursa birinci öğrencinin sorusunu doğru yanıtlamış olur?
A) Yamacın ortalama eğimi % 45"tir.
B) Yol yamaçta dönemeçlerle uzatılmıştır.
C) Eğim çeşitli yöntemlerle hesaplanabilir.
D) Yol eğimi % 10"dan fazla olamaz.
E) Taşıtlar, % 45 eğimli bir yamaca tırmanamaz.
(1981 - ÖSS)
Cevap: Taşıtların bir yamaç eğimine bağlı olarak ilerlemesi belli eğim değerleri içinde mümkündür. Sözgelimi tren maksimum % 3-5 eğimli yamaçta gidebilir. Otomobillerde bu değer
% 15 ile % 45 arasında değişebilir. Bu eğimin % 45 olması halinde araç, eğim % 45'in altına inmediği takdirde yoluna devam edemez. Dağ, tepe v.b yüksek yerlerde yapılan yollarda yamaç eğimi sık sık dönemeçlerle azaltılır. Böylece gerçek yamaç eğimi % 45 iken dönemeçlerde eğim % 5'e,
% 10'a iner ve aynı yamaçta farklı eğimler oluşur.
5. Ölçeği 1 / 200 000 olan bir haritada 5 cm'lik uzaklık gerçekte kaç km dir?
A) 2 B) 5 C) 10 D) 20 E) 40
(1982 - ÖSS)
Cevap: Gerçek uzunluk = Harita uzunluğu x Ölçeğin paydası formülüyle bulunur.
Buna göre, (G.U. = 5 x 200 000) cm ile km arasında 5 birim vardır. Uzunluk ölçüleri onar onar büyür ve küçülür. Buna göre cm"yi km"ye çevirmek için ölçekten 5 sıfır silinir.
G. A. = 5 x 200 000
= 5 x 200 000
G. A. = 5 x 2 = 10 km"dir.
6. Aşağıdakilerden hangisi Zonguldak ile Mersin arasında çıkarılacak profile en yakındır?
(1982 - ÖSS)
Cevap: Verilen seçenekler içerisinde D seçeneği doğru olur. Çünkü verilen profil hattında en yüksek yerler Mersin"in kuzeyindedir. İç Anadolu"da Zonguldak"ın güneyindeki dağlardan daha alçak gösterilmiştir. Diğer seçeneklerde bu özellikler yanlış gösterilmiştir.
7. Yukarıdaki haritada görülen eş yükselti eğrilerinden L'nin değeri 100 m, K'nın değeri 50 m ise H noktasının yüksekliği hangi değerler arasında kalır?
A) 50 - 100 B) 100 - 150 C) 150 - 200 D) 200 - 250 E) 250 - 300
(1982 - ÖSS)
Cevap: Şekle göre, K:50, L:100 metrede olduğuna göre izohipsler 50 metrede bir geçmiştir. Buna göre, boyun noktasındaki H noktası 150 - 200 metre arasında yer alır.
8. İki kent arasındaki uzaklık 10 km"dir.
Bir haritada bu uzaklık 10 cm ile gösterildiğine göre bu haritanın ölçeği nedir?
A) 1 / 10 000 B) 1 / 25 000 C) 1 / 50 000 D) 1 / 100 000 E) 1 / 200 000
(1983 - ÖSS)
Cevap: Ölçeği bulabilmek için,
Ölçek = formülü uygulanır.
Buna göre, (birimler denkleştirilir.)
9. Yukarıdaki haritada görülen akarsu vadisinde, yamaçların en dik olduğu kesim hangisidir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
(1983 - ÖSS)
Cevap: İzohips eğrilerinin sıklaşması yamaç eğiminin artmasını ifade eder. Şekle göre III. nolu bölge bu özelliğe sahiptir.
10. Türkiye'de illerin dağılışını (idarî bölünüş) gösteren haritalar, aşağıdakilerden hangisi için elverişli değildir?
A) Alan hesaplama B) Konum belirleme C) Uzaklık hesaplama
D) Yön bulma E) Profil çıkarma
(1985 - ÖSS)
Cevap: İdarî bölünüşü gösteren haritalara siyasî ve beşerî haritalar adı verilir. Ölçeğinden faydalanılarak uzunluk ve alan hesaplanır. Yön çizgisi ile yön bulunur. Enlem ve boylam çizgisi ile konum belirlenir. Fakat profil çıkarılamaz. Çünkü siyasî haritalar izohips eğrileriyle çizilmemiştir.