yapıcı besinler ve düzenleyici besinler canlıların sağlıklı yaşamları için önemlidir. Enerji veren besinler canlıların beslendikleri yiyeceklerden sağlanmaktadır. Enerji veren bitkiler günlük tüketilen bitki ürünlerinden ve hayvansal gıdalardan oluşmaktadır.

Yapıcı onarıcı besinlerin bir kısmı yine bitkilerden, hayvansal gıdalardan ve doğal olarak yeryüzünde bulunan besinlerden oluşmaktadır.
Düzenleyici besinler yine canlının günlük tüketmiş olduğu gıdaların içinde bulunmaktadır.

Enerji Veren Besinler

Başlıca enerji verici besinler karbon hidratlar, yağlar ve proteinlerdir.

Karbon hidratlar: Şeker ve şekerli yiyeceklerle patates, tahıl ve unlu gıdalarda bulunan nişasta, karbon hidratlar grubuna giren besinlerdir.

Yağlar: Bütün bitkisel ve hayvansal yağlar besin olarak değerlendirilebilir. Hücreler enerji elde ederken, önce karbon hidratları kullanır. Bittiğinde yağları kullanır.

Proteinler: Daha çok etin yapısında, süt ve yumurta ile baklagillerde, bir miktar da diğer besinlerde bulunur.
Hücrelerde karbon hidrat ve yağ olmadığında proteinler yakılarak enerji elde edilir. Bu durum canlılar açısından bazı problemlere neden olur. Verim ve iş kaybı meydana gelir. Kilo kaybı olur.

Yapıcı Onarıcı Besinler

Yapıcı onarıcı maddeler; proteinler, yağlar, madensel tuzlar ve sudur.

Proteinler: Esas görevleri yapıcı ve onarıcılıktır. Hayvansal besinler, bitkisel besinlere göre daha fazla protein içerir.

Madensel Tuzlar: Madensel tuzlar en çok kemiklerin ve dişlerin yapısında bulunur. Madensel tuzlar, bitkisel ve hayvansal besinlerin tüketilmesi ile, bir miktarı da suyla vücuda alınır.

Su: Canlılar açlığa ve susuzluğa dayanma güçleri sınırlıdır. Açlığa 7- 8 gün dayanabilen canlı susuz kalmaya ancak bu sürenin yarısı kadardır. Yani 3-4 gün ancak dayanabilir. Vücut yapısının %65-70′i sudur. Canlı vücudundan suyun %10′u eksilirse yaşaması tehlikeye girer, %20’sinin kaybı ise ölüme neden olur.

Suyun en önemli özelliği; içerisinde tuz, şeker gibi bazı maddeleri çözebilmesidir. Canlıların vücut yapısına, beslenme şekline ve iklim şartlarına göre günlük su ihtiyaçları değişmektedir. Normal bir insanda 1,5 – 2,5 litre kadardır. Normal büyüklükte bir sığırda günlük su tüketimi 60 litre olmakta, sağımda olan bir inekte bu rakam artabilmektedir. Normal tavukta günlük su tüketimi 130 cl ila 150 cl olmaktadır. Alınan suyun çoğu idrar, ter ve solunum yoluyla dışarı atılır.

Düzenleyici Besinler

Canlı vücudunun canlılığını devam ettirdiği sürece, çeşitli yaşamsal olayların düzenli bir şekilde devam etmesi gerekir. Düzenleyici besinler canlı vücudundaki yaşamsal olayları düzenlemekten sorumludur. Düzenleyici maddeler su, madensel tuzlar ve vitaminlerdir. Yapı maddesi olarak görev yapan su, canlı vücudunda düzenleyici olarak da görev yapar.

Vitaminler

Canlıların sağlıklı yaşamları besinlerin içinde yeterince vitamin bulunmasına bağlıdır. Vitamin eksikliği, insanda ve hayvanlarda önemli hastalıklara neden olur.

Vitaminler her türlü besinde bir miktar bulunur. Vitaminler enerji verici besin maddelerinin yakılması sırasında vitaminlerin önemi büyüktür. Yapıcı özelliğe sahiptir.

A Vitamini: Büyüme ve gelişmeyi düzenler, gözler üzerindeki etkisi büyüktür net görmeyi sağlar. Eksikliğinde göz problemleri yaşanabilir. Yeşil taze yiyeceklerde ve hayvansal besinlerde bulunur. Eksikliği halinde dışarıdan A vitamini takviyesi yapılmalıdır.

B Vitamini: Kalp-damar ve sinirlerin düzenli görev yapmasını sağlar. Aynı zamanda sindirim sistemini düzenler. Tohumlu bitkiler ve baklagillerde bulunur. Eksikliğinde dışarıdan B vitamini takviyesi yapılmalıdır.

C Vitamini: Canlı vücudunun hastalıklara karşı dirençli olmasını sağlar. Taze yeşil besinlerde ve narinciye ürünlerinde bol miktarda mevcuttur. Yine dışarıdan alınabilir vitaminlerdendir.

D Vitamini: Kemik gelişimini düzenler, dişlerin sağlam ve kuvvetli olmasına yardım eder. Hayvansal besinlerde mevcuttur. Gerek duyulduğunda dışarıdan takviye olarak alınabilir.

Düzenleyici besinler olarak bilinen vitaminler besinlerle yeteri miktarlarda alınamadığı zaman dışarıdan besin içerisine karıştırılarak veya direk vücuda enjekte edilerek eksikliği giderilebilir. Yalnız bu işlem insanlar için hekim, hayvanlar içinse Veteriner kontrolünde yapılmalıdır.

Enerji veren besinler ile diğer yapıcı besinler, onarıcı besinler ve düzenleyici besinler canlının ihtiyacına göre ayarlanmalı ve bu besinler alınmalıdır. Eksiliğinde ve fazlalığında sağlık açısından problemler olabilmektedir. Canlı olarak beslenme tam yapılmalıdır.