ünsüz sertleşmesi: Sürekli ünsüz harflerin ekte sonda biterek ünsüz bir harfin yan yana gelerek harfin değişmesine denir.
örnek: kasap -da p-d ile yan yana gelince kasapta olmuştur.Antep -de p-d yan yana gelince Antep 'te olmuştur.
Ünsüz sertleşmesinin şifrelemesi vardır:
•Fıstikcisahap şeklinde kodlanir aslında f,s,t,k,c,s,h,p içindeki kelimeler anahtar kelimelerdir.
istisna: Grup adı oluşturan "-gil" eki sertleşerek "-kil"e dönüşmez.
örnek:Muratgil, köpekgiller
ünsüz yumuşaması: sürekli ünsüz harf ile biten köke ek olarak ilk harfi ünlü olan harflerdir.
örnek: çiçek-i çiçek kelimesine i harfi ünlü harf gelerek çiçeği olmuştur.
istisna: Tek heceli sözcüklerde genellikle ünsüz yumuşaması görülmez:
örnek: top > topa
istisna: Yabancı dillerden Türkçeye geçen kimi sözcüklerde yumuşama olmaz.
örnek:bisiklet > bisikleti
istisna: Ünsüz yumuşaması kuralı özel isimlerin "yazımında" uygulanmaz. Ancak sözcük, kural uygulanarak telaffuz edilir.
örnek:Tokat'ı,Zonguldak'ı
ünsüz benzeşmesi: Bu kurala göre herhangi bir kelimeye eklenen ve ünsüz harfle başlayan yapım ve çekim ekleri kendisinden önceki son harf sert ünsüz ise sert, yumuşak ünsüz ise yumuşak ünsüz harfle başlamak zorundadır:
örnek: dolapta, aşçı, kitapçı vb.
sorumuza bakalım: Aheste kelimesindeki ses olayları:
Aheste kelimesinde ses olayı ünsüz benzeşmesidir.
s-d yan yana gelerek t olmuştur yani cekim eki alarak ünsüz benzeşmesi olduğunu da anlayabiliriz.
