Tohumların farklı şekillerde olmasının işlevi nedir

 

 



Cevap :

Bitkilerin kendi türünden yeni bitkiler üretme araçlarından bir tanesi tohumdur. Tohumlar, tohum taslaklarının çiçektozlarıyla döllenmesinden sonra çiçeğin yumurtalığında oluşur. Her tohumda yeni bir bitki oluşturacak embriyon ve gelişecek bitkinin kök salıncaya kadar beslenmesine yetecek miktarda besin bulunur. Embriyon ve bu besin deposu bir ya da birkaç koruyucu kabukla örtülüdür. Tohumlardaki besin maddeleri çoğunlukla embriyonun kendinde toplanır. Bu tip tohumlar bakla ya da fasulye tanesinde olduğu gibi çenek ya da çimyaprağı denen ve besinle dolu olan iki yarıya ayrılır. Oysa, bazı tohumlarda çenekler ile embriyonun geri kalan bölümü çok küçüktür ve bunlar besidoku (endosperma) denen özel bir besin depolayıcı doku ile sarılmıştır (örneğin mısır tanesi); yani iki çeneğe ayrılmazlar.

İşte, çiçekli bitkiler bu özelliğe dayanılarak, başka bir deyişle tohumlarındaki çenek sayısına bağlı olarak birçenekliler ve ikiçe-nekliler adıyla anılan iki temel gruba ayrılır. Birinci grupta buğdaygiller, zambak, orkide, süsen ve palmiyeler gibi yaprakları paralel da-marlanma gösteren bitkiler, ikinci grupta ise ağsı damarlı yapraklarıyla dikkati çeken ağaçlar, çalılar ve otsu bitkiler yer alır.

Bitkiler âleminin büyük bölümünü oluşturan tohumlu bitkiler tohumlarının konumuna göre sınıflandırılır: Kapalıtohumlular (çiçekli bitkiler) ve açıktohumlular. Kapalıtohumlular, tohumları meyvelerin içinde saklı olan bitkileri kapsar (örneğin fındık, fasulye, böğürtlen). Açıktohumlularda ise tohum meyvenin içinde tümüyle saklı değildir; genellikle kozalak pullarının yüzeyinde, üstü açık olarak bulunur. Çam, köknar, ladin, sedir gibi iğne-yapraklılar bu gruptandır.

Tohum, döllenmiş tohum taslağının gelişmesiyle meydana gelmektedir. Döllenmiş tohum taslağının gelişmesi sırasında meydana gelen kısımlar testa (tohum kabuğu), Perisperm (nusellus kalıntısı) Endosperm (besi doku) ve Embriyo (cücük) olmak dört başlık altında toplanabilir. Tohumlar şekilleri, büyüklükleri ve renkleri bakımından farklı bitkilerde değişiktir. Tohumda dıştan içe doğru tohum kabuğu (testa), besi dokular (pesiperma, endosperma) ve embriyo bulunur. Dış görünüş bakımından testa üzerindeki küçük açıklık (mikropil), tohumun bulunuş durumu îtibâriyle farklı yerlerinde olabilir ve bu özellik tohumlar için karakteristiktir.

Tohumlar, besin maddelerini ihtivâ eden özel bir dokunun bulunup bulunmamasına göre besi dokulu tohumlar, besi dokusuz tohumlar olarak iki kısma ayrılır. Özel bir besi dokunun bulunmadığı durumlarda tohumun çimlenmesi için gerekli olan besin maddesi embriyoda, özellikle çeneklerde toplanır (Fasulyede olduğu gibi). Besi dokulu tohumlarda genellikle küçük olan embriyo, ya besi doku içerisine gömülüdür veya bir tarafına itilmiştir.

Tohum döllenmeden sonra oluşur. Tohum taslağının örtüleri kalınlaşarak tohum kabuğunu yaparlar. Tohum embriyo+endosperm+tohum kabuğundan oluşur.