Orman yapılarıyla ilgili bilgi verr misiniz lütfen acilllll :)
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ YAZILIMI İLE ORMAN YOLU
SANAT YAPILARI HARİTASININ OLUŞTURULMASI
TEKNİĞİ (YEŞİLTEPE ORMAN İŞLETME ŞEFLİĞİ ÖRNEĞİ)
Erhan ÇALIŞKAN*, Ali KARAMAN**, Hulusi ACAR*
* KTÜ Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü, 61080 Trabzon
**Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü 08000 Artvin
ÖZET
Ormancılık faaliyetlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi orman yollarının fonksiyonel olmasına bağlıdır.
Orman yollarının fonksiyonel olmasını etkileyen en önemli faktörlerden biri sanat yapılarının yerinde ve yeterli
sayıda kullanılmasıdır. Bu yapıların topoğrafik haritalar üzerinde belirlenmesi önemli emek ve zaman sarfiyatı
gerektirmektedir.
Bu araştırmada orman yollarındaki sanat yapılarının koordinatları Global Position Systems (GPS) yardımıyla
alınmıştır. Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımlarından Arc/Info-Arcview yazılımı ile eşyükselti eğrileri kullanılarak
sayısal arazi modeli, eğim, bakı ve sanat yapısı haritasının oluşturulması tekniği ortaya konulmuştur.
Çalışma alanı olarak Yeşiltepe Orman İşletme Şefliği (Maçka, Trabzon) sınırları içerisinde bulunan 103 km
orman yolu seçilmiştir. Bu yolda 43’ü büz, 14’ü menfez, 2’si köprü, 6’sı kasis ve 6’sı da istinat duvarı olmak
üzere toplam 71 adet mevcut sanat yapısı belirlenmiştir. Mevcut hidrolik sanat yapılarının % 27’sinin faaliyette,
% 73’ünün de kapalı olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca arazinin eğim ve bakıya göre alansal dağılımı
oluşturulmuştur.---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. ORMAN YOLU SANAT YAPILARI
2. LİTERATÜR ÖZETİ
2.1. Tanımlar
Genel anlamda yolları korumak amacıyla yapılan büz, menfez ve köprü gibi hidrolik
yapılarla herhangi bir nedenle kazı ve dolgu şevlerinin boyutlarını kısıtlamak veya heyelanları
önlemek için yapılan istinat ve iksa duvarları gibi yapıların hepsine birden sanat yapıları
denilmektedir (Bayoğlu, 1997; Erdaş, 1997).
SANAT YAPILARI TÜRLERİNİ İNCELEMEDEN ÖNCE AŞAĞIDAKİ TERİMLERİN BİLİNMESİ
GEREKİR.
MENFEZ: MESNET AÇIKLIĞI (L) 6.00 M. AÇIKLIĞA KADAR (6.00 M. DAHİL) OLAN
YAPILARA MENFEZ DENİR (ANONİM, 1981).
KÖPRÜ: MESNET AÇIKLIĞI (L) 6.00 M’DEN YUKARI OLAN YAPIMA KÖPRÜ DENİR
(BAYOĞLU, 1997).
HER İKİ TESİS ŞEKLİ BİR VEYA BİRKAÇ AÇIKLIĞIN BİR ARAYA GETİRİLMESİYLE
YAPILABİLİR. TEMEL VE AYAKLARI KAGİR VEYA BETONDUR, TABLİYELERİ BETONARME VEYA
AHŞAP OLARAK YAPILABİLİR.
KÖPRÜLER YOLUN KIRMIZI KOTUNDA İNŞA EDİLİR, DOLGU ALTINDA YAPILMAZ.
MENFEZLER AYRICA DOLGU ALTINDA YAPILABİLİR. HER İKİ YAPI ŞEKLİ GENEL OLARAK DERE
EKSENİNE DİK YAPILIR. YOL EKSENİ BUNA CEVAP VERMİYORSA DERE EKSENİNE GÖRE VEREV
YAPILIR. YERLERİNİN TAYİNİNDE, GÜZERGAH HATTININ KESİN OLARAK BİLİNMESİ VE İNŞAATA
MÜSAİT OLUP OLMADIĞININ ARAŞTIRILMASI LAZIMDIR. KÖPRÜ ELEMANLARI ŞEKİL 2.1’DE
GÖSTERİLMİŞTİR (ANONİM, 1981). 1- DERE ENKESİTİ, 9- RİC’AT DUVARI, 17- BORDÜR,
2- TALVEG HATTI, 10- NEOPRAN MESNED, 18- KARDÖKON,
3- RÖTRET HATTI, 11- ESAS KİRİŞ, 19- KORKULUK,
4- TEMEL TABANI, 12- KENAR KİRİŞ, 20- GARGUY,
5- TEMEL, 13- ORTA KİRİŞ, 21- DİLATASYON,
6- ALÇAK SU SEVİYESİ, 14- DÖŞEME, 22- MESNED BANDI OLUĞU,
7- YÜKSEK SU SEVİYESİ, 15- HATTI FASIL, 23- AFUYMAN.
8- KENAR AYAK
ELEVASYONU,
16- AMPATMAN,
ŞEKİL 2.1. KÖPRÜ ENKESİTİ VE ELEMANLARI.
DERE EKSENİ: TESİSİN YAPILACAĞI YERDEKİ DERE YATAĞININ AKIŞ İSTİKAMETİNDE
TAM ORTASINDAN GEÇEN EKSENDİR (ANONİM, 1981). MENFEZ VE KÖPRÜ EKSENİ: KARŞIDAN KARŞIYA YOLUN ORTASINDAN GEÇEN
EKSENDİR. KÖPRÜ RİCATLARIYLA BERABER BOYUNA KESİTİ TAM ORTALAR (ANONİM, 1981).
VEREVLİK AÇISI: DERE EKSENİ İLE KÖPRÜ EKSENİNİN KESİŞTİKLERİ NOKTADAN DERE
EKSENİNE ÇIKILAN DİKLE KÖPRÜ ARASINDA KURULAN AÇIDIR (ANONİM, 1981).
MESNET EKSENİ: TABLİYE VE KİRİŞTEN GELEN YÜKLERİN MESNET BANDINA İNTİKAL
ETTİĞİ NOKTALARI BİRLEŞTİREN DÜŞEY EKSENDİR (ANONİM, 1981).
MESNET ARALIĞI (L) : MESNET EKSENLERİ ARASINDAKİ MESAFEDİR (ANONİM, 1981).
SERBEST AÇIKLIK (S) : KARŞILIKLI HER İKİ AYAĞIN MESNET BANDLARI İÇ KENARLARI
ARASINDAKİ MESAFEDİR. MESNET EKSENİNİN, MESNED BANDI KENARINA KADAR OLAN
MESAFENİN İKİ KATININ MESNET AÇIKLIĞINDAN ÇIKARILMASI İLE BULUNUR. İNŞAAT ANINDA
AYAKLAR ARASI AÇIKLIĞIN KONTROLÜ BUNUNLA YAPILIR (ANONİM, 1981).
MENBA VE MANSAP: SUYUN TESİSE GELİŞ İSTİKAMETİNE MENBA, ÇIKIŞ YERİNE
MANSAP DENİR (ANONİM, 1981).
TALVEG HATTI: DERE MECRASININ KÖPRÜ EKSENİNE RASTLAYAN EN DERİN
NOKTASINDAN GEÇEN YATAY HATTIR. TEMEL ÜST SEVİYESİ BU HATTIN MUTLAK SURETTE EN AZ
50 CM. ALTINDA OLACAKTIR (ANONİM, 1981).
AFUYMAN: SULARIN FEYEZAN HALİNDE DERE YATAĞINDA MEYDANA GETİRDİĞİ
OYUNTULARA DENİR. TEMEL ALT YÜZEYLERİNİN AFUYMAN SAHASININ ALTINDAKİ SAĞLAM
ZEMİNE İNDİRİLMESİ ŞARTTIR. AFUYMAN, BİLHASSA DERENİN KENDİSİNİN GETİRDİĞİ YIĞMA
(TERESSÜBAT) TABAKALARINDA ÇOK GÖRÜLÜR (ANONİM, 1981).
AKACAK SU SEVİYESİ (A.S.S.) : SUYUN EN AZ OLDUĞU SEVİYEYE DENİR. PROJE
ÇİZİMİNDE GÖSTERİLİR (ANONİM, 1981).
YÜKSEK SU SEVİYESİ (Y.S.S.) : FEYEZAN HALİNDE VE 40 – 50 SENEDE BİR DEFA OLSA
DAHİ TESİSİN YAPILACAĞI DERE YATAĞINDA SUYUN EN ÇOK YÜKSELDİĞİ SEVİYEDİR (ANONİM,
