Cevap :
Giriş Tarihi: 10-08-2008 Yer: Bursa Mesajlar: 447 Bahsedildi: 0 mesajda 7.SINIFLAR BASİT FİİL TÜREMİŞ FİİL (vb)..
FİİLLER (EYLEMLER)
FİİL NEDİR?
Varlıkların yaptıkları işleri, kılışları ya da on*larla ilgili oluşları, yargıları zamana ve kişiye bağ*layarak anlatan sözcüklere fiil denir.
Çeşit çeşit çiçek takmış döşüne
Çekilir göçleri peşin peşine
Çıkabilsem şu yaylanın başına
Kuzu kurbanlı şişeli dağlar
Erimiş karları, çekilmiş duman
Açılmış çiçekler, yürümüş çimen
Hayali kafamda yaşar her zaman
Başı oylum oylum meşeli dağlar
Âşık Veysel
Yukarıdaki dizelerde altı çizili sözcükler, bir iş, oluş ve durum bildirdikleri için birer fiildir. Bu eylemler aynı zamanda edim anlamlıdır.
Fiilde Edim (Anlam):
Fiillerin iş, oluş, kılış ve yargı olan temel an*lamlarına edim denir. Fiilleri edimlerine göre üç grupta inceleyebiliriz:
1. Kılış (iş) Fiilleri: Bir iş, hareket anlatan bu fiiller, nesne alabilir. Bu fiillere yöneltilen "neyi, kimi" sorularına cevap alınabilir:
Çizmek, okumak, yazmak, kazmak, sevmek, bulmak, görmek...
2. Durum Fiilleri: Herhangi bir varlığın için*de bulunduğu hali (durumu) anlatan fiillerdir. Bu fiiller genel olarak nesne almazlar. Varlığın irade*sine bağlı olarak gerçekleşen fiillerdir:
Yürümek, uçmak, oturmak, uyumak, sevin*mek, ağlamak... Bu fiiller "neyi, kimi" sorularına cevap vermedikleri için nesne almazlar.
3. Oluş Filleri: Herhangi bir varlıkta irade dışı meydana gelen değişikliği anlatan fiillerdir. Oluş bildiren fiiller nesne almazlar:
Acıkmak, büyümek, sararmak, yaşlanmak, doymak, uzamak...
UYARI:
Durum fiilleri ve oluş fiilleri arasındaki en önem*li fark şudur : Durum fiillerinde eylem varlığın iradesine (isteğine) bağlı olarak gerçekleşir. Ör*neğin "yürümek" fiili insanın iradesine bağlıdır. İstersen yürürsün, istemezsen yürümezsin. An*cak "acıkmak" fiili oluş bildirmektedir. İnsan is*tese de istemese de acıkır. Yani irade dışı oluş*ları anlatır.
ÖRNEK - 1 (ÖYS - 1983):
Anlattıkları şeylerin niteliğine göre fiiller, kılış fiilleri (almak, taşımak, kazmak... gibi), durum fiilleri (yatmak, susmak, durmak... gibi), oluş fiilleri (doymak, uzamak, kararmak... gibi) diye adlandı*rılır.
Aşağıdakilerden hangisinde, yukarıda sözü edilen fiillerin tümü örneklendirilmektedir?
A) delmek, dizmek, ezmek
B) solmak, susmak, acımak
C) ağlamak, oturmak, büyümek
D) yolmak, kırmak, saçmak
E) atmak, kalkmak, sararmak
ÇÖZÜM:
A seçeneğindeki bütün fiiller nesne aldığı için kılış bildirmektedir. B'de "susmak" iradeye bağlı ger*çekleştiği için durum, "solmak ve acıkmak" irade dışında gerçekleştiği için oluş bildirmektedir. C'deki "ağlamak, oturmak" durum bildirmektedir, "büyümek" ise oluş bildirmektedir. D'deki bütün fiiller kılış bildirmektedir. E seçeneğinde ise "at*mak" eylemi nesne aldığı için kılış; "kalkmak" ey*lemi iradeye bağlı gerçekleştiği için durum; "sararmak" nitelikte değişiklik anlattığı için oluş bil*dirmektedir.
Doğru cevap (E) seçeneğidir.