a’nın b’ye bölümünde, bölüm c, kalan 0 olsun. Bu durumda a = b⋅c yazıldığını biliyoruz. Burada b ve c’ye a’nın çarpanları denir. b⋅c yazılımına da a’nın çarpanlarına ayrılması denir. Örneğin, 8, 2’ye bölündüğünde bölüm 4, kalan 0’dır. Bu yüzden 8 = 2⋅4 eşitliği doğrudur fakat bu yazılım tek değildir. 8, 8’e bölündüğünde de bölüm 1 olup kalan 0’dır, o halde 8 = 8⋅1 de yazılabilir. 8 = 5 + 3 eşitliği de doğrudur ama 3 ile 5’e 8’in çarpanları diyemeyiz, çünkü bu sayılar 8’i tam bölemiyorlar.
Öncelikle, ortaokuldan beri bildiğimiz, ikinci dereceden polinomların çarpanlarına ayrılmasını hatırlayalım. Ardından diğer tüm çarpanlara ayırma metotlarını göreceğiz.
x2 + bx + c Şeklindeki İfadelerin Çarpanlarına Ayrılması
İkinci dereceden bir polinom eğer çarpanlarına ayrılırsa 2 adet birinci dereceden polinom elde edilir. Biz sondan başa gideceğiz. Bu çarpanların x + m ve x + n olduğunu düşünerek onları çarpacağız.
(x + m)⋅(x + n) = x2 + (m + n)x + m⋅n
Şimdi bulduğumuz bu sonucu başkatsayısı 1 olan ikinci dereceden polinomların genel ifadesiyle karşılaştıracağız.
m + n’ye b ve m⋅n’ye c dersek x2 + bx + c ifadesi (x + m)⋅(x + n) diye çarpanlarına ayrılırmış. Yani bundan sonra x2 + bx + c ifadesini çarpanlarına ayırınız diye bir soruyla karşılaşırsak toplamları b’yi çarpımları c’yi veren iki m ve n sayısı bulup cevaba (x + m)⋅(x + n) diyeceğiz.
Yine sondan başa gideceğiz. Çarpanların mx + n ve px + q olduğunu düşünerek onları çarpacağız.
(mx + n)⋅(px + q) = mpx2 + (mq + np)x + nq
Şimdi bulduğumuz bu sonucu ikinci dereceden polinomların genel ifadesiyle karşılaştıracağız. mp’ye a, mq + np’ye b ve nq’ye c dersek ax2 + bx + c ifadesi (mx + n)⋅(px + q) diye çarpanlarına ayrılırmış. Yani bundan sonra ax2 + bx + c ifadesini çarpanlarına ayırınız diye bir soruyla karşılaşırsak başkatsayılarının çarpımı a’yı, sabit terimlerinin çarpımı c’yi ve birinin başkatsayısıyla diğerinin sabit teriminin çarpımlarının toplamı b’yi veren mx + n ve px + q gibi iki tane birinci dereceden polinom bulup cevaba (mx + n)⋅(px + q) diyeceğiz.
ÖNEMLİ ÖZDEŞLİKLER
Tam Kare Özdeşliği:
İki Terim Toplamının Karesi : (a + b)2 = a2 + 2ab + b2
İki Terim farkının Karesi : (a - b)2 = a2 - 2ab + b2
Üç Terim Toplamının Karesi: (a +b + c)2 = a2 + b2 + c2 + 2.(ab + ac + bc)
İki Terim Toplamının Küpü: (a + b)3 = a3 + 3a2b + 3ab2 + b3
İki Terim Farkının Küpü : (a - b)3 = a3 - 3a2b + 3ab2 - b3
İki Kare Farkı Özdeşliği: a2 – b2 = (a + b).(a – b)
xn + yn veya xn - yn biçimindeki polinomların Özdeşliği
İki küp Toplamı : a3 + b3 = (a + b).(a2 – ab + b2)
İki küp Farkı : a3 - b3 = (a - b).(a2 + ab + b2)
