Cevap :
Türkiye Nüfusunun Özellikleri
TÜRKİYE NÜFUSUNUN ÖZELLİKLERİ
Bir ülke nüfusunun cinsiyet, yaş, eğitim, ekonomik durumu gibi özellikleri nüfusun yapısını oluşturur.
a)Nüfusun yaş gruplarına ve cinsiyete göre da ılımı:
Bir toplum yaş itibariyle çalışan, çalışmayan ve çocuk nüfusundan oluşur. B.M. ölçülerine göre;
0–14 yaş grubu -%36,2
15–64 yaş grubu -%59,2
65 ve yukarısı -%4,1
Buna göre, Türkiye, Avrupa’da en genç nüfusa sahip bir ülkedir.
—Nüfusun yaş gruplarına göre da ılımı, bir ülkenin gelişmişlik düzeyi hakkında bilgi verir. Gelişmiş ülkelerde olgun nüfus %60, iken gelişmekte olan ülkelerde nüfusun ¼’ü çocuktur.
—Türkiye’nin 1950 ve 1990 yaş grupları piramidi birbirinden farklıdır.1950’de 0–4 yaş grubu,
1990’da azalmış, buna bağlı olarak kadın nüfusu artmıştır.
Yaş Bağımlılık Oranı:
Çalışan nüfusun batmakla yükümlü olduğu kişi sayısını ortaya koymaktadır.
Ülkemiz nüfusunun yaklaşık üçte ikilik bölümünün beslenme ve bakıma muhtaç, okul çağında ve çalışamayacak kadar yaşlı olduğu anlaşılır. Ülkemizde çalışan nüfusun batmakla yükümlü olduğu bireylerin fazla olmasının nedeni, hızlı nüfus artı ı ve genç nüfusun yeterli iş bulamamasıdır.1990 sayımına göre bu sayı674’tür.
Cinsiyet Durumu: Bir ülkedeki kadın ve erkek nüfusuna, nüfusun cinsiyet durumu denir. Bir ülke nüfusunda, erkek sayısına oranın fazlalığı veya azlığı, o ülkenin ekonomik ve sosyal özelliklerini, nüfus artışını belirtir. Savaş geçiren, göç veren ve hastalık geçiren ülkelerde kadın nüfusu fazladır. Ülkemizde 1927’den itibaren kadın nüfusu fazla iken, günümüzde erkek nüfus fazla olmuştur.
b) Aktif Nüfus: Çalışabilir nüfusa aktif nüfus denir. Aktif nüfusun bir işte çalışan kısmına çalışan nüfus denir. Gelişen ülkelerde çalışan nüfus oranı % 50’den fazladır. Ülkemizin nüfusunun % 68’ ini aktif nüfus oluşturur. Ancak 0–14 yaş grubundaki nüfus % 25 oluşundan çalışan nüfusumuz azdır.
c)Çalışan Nüfusun Ek. Faaliyetlerine Dağılımı: Ekonomik faaliyetler üç gruba ayrılır. Bunlar tarım sanayi hizmet sektörüdür. Az gelişmiş ülkelerde nüfusun % 90’ı tarımda, % 10’u endüstri ve hizmet sektöründe çalışırken, gelişmiş ülkelerde bunun tam tersidir. Ülkemizde 1927’de % 90’ı tarımda, % 10 hizmet ve sanayi sektöründe çalışmaktadır.1990 yılında ise tarım sektöründe % 50’lere düşmüştür. Geçen yıllar incelendi inde endüstriyel nüfus 3 kat, hizmetsel nüfus 2 kat, tarımsal nüfus 2 kat azalmıştır. Bu yüzden çok sayıda gizli işsiz bulunmaktadır.
d)Nüfusun Eğitim Durumu: Ülkelerdeki nüfusun ve okur-yazar oranının yüksek olması önemli değildir. Önemli olan, nüfusun eğitilmiş olmasıdır. Kişilerin ilkokuldan-üniversiteye kadar iyi bir örgün eğitimle eğitilmesi gerekir. Ülkemizde öğretim sistemi örgün ve yaygın olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır.
1935’te okuma-yazma oranı %20’nin altında idi. Bu oran 1990’larda %80’e yaklaşmıştır. Bu oran erkeklerde %89, kadınlarda %72’dir.Ülkemizde uygulanan eğitim ve öğretim;
1. Okul öncesi eğitim
2. ilköğretim
3. Ortaöğretim
—Genel ortaöğretim
—Mesleki ve teknik ortaöğretim
4. Özel eğitim ve öğretim
5. Yüksek öğretim -%22
6. Yaygın öğretim – Pratik kız Sanat okulları, Endüstri sanat okulları, Halk eğitim,
Özel dershaneler gibi
e)Nüfusun Kırsal-Kentsel Durumu: Türkiye’de nüfus 10000’den az olan yerle melere kır nüfusu, fazla olan yerle melere de kent nüfusu denir.1927 yılındaki sayımda nüfusumuzun %75’i kırsal kesimde %25’i kentlerde yaşamaktadır. Daha sonra iç göçler gibi sebeplerle kent nüfusu artmıştır.1985 yılında ilk defa kent nüfusu geçmiştir.1997 sayımına göre ise %35,kent nüfusu %65’tır.Ülkemizde kentleşme oranı en fazla Marmara’da, en az Karadeniz’dedir. Kent nüfusunda meydana gelen değişmeler iki ayrı düzen halindedir.1923–1980 arası kır nüfusu fazla, kent nüfusu azdır.1980’den sonraki dönem kent nüfusu fazladır.
Göç Eden Nüfusun Özellikleri:
1. Genellikle genç nüfus göç etmektedir.
2. Yatırımların dengesiz dağılması
3. Göçle gelen nüfusun genellikle işçi olarak çalışırlar.
4. Doğurganlığın yüksek olduğu kırsal kesimden kentlere daha çok göç olur.
5. Göçler, tarım topraklarının az olduğu alanlarda, daha fazladır.
TÜRKİYE’DE NÜFUSUN COĞRAFİ DAĞILIŞI VE BU DAĞILIŞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER:
Ülkemizde 1997 sayımına göre km²’ye düşen insan sayısı 81’dir.Bu durum bölgelere ve bölümlere göre dağılır. Nüfusun en yoğun olduğu yer Marmara’dır. Karadeniz’in kıyısı, Ege’deki ovalarda nüfus yo unlu u 100’ün üstündedir. Nüfus yoğunluğu ortalamanın altında olan bölgeler iç Anadolu ve Doğu Anadolu’da dağılışı;
1. iklime
2. Yüzey şekillerine
3. Sanayi, Ticaret ve Ulaşım
4. Toprak özelliklerine
5. Deniz ve karaların dağılışına
6. Yeraltı kaynakları
7. Turizm
8. Dini ve Tarihi etkenler
TÜRKİYE NÜFUSUNUN ÖZELLİKLERİ
Bir ülke nüfusunun cinsiyet, yaş, eğitim, ekonomik durumu gibi özellikleri nüfusun yapısını oluşturur.
a)Nüfusun yaş gruplarına ve cinsiyete göre da ılımı:
Bir toplum yaş itibariyle çalışan, çalışmayan ve çocuk nüfusundan oluşur. B.M. ölçülerine göre;
0–14 yaş grubu -%36,2
15–64 yaş grubu -%59,2
65 ve yukarısı -%4,1
Buna göre, Türkiye, Avrupa’da en genç nüfusa sahip bir ülkedir.
—Nüfusun yaş gruplarına göre da ılımı, bir ülkenin gelişmişlik düzeyi hakkında bilgi verir. Gelişmiş ülkelerde olgun nüfus %60, iken gelişmekte olan ülkelerde nüfusun ¼’ü çocuktur.
—Türkiye’nin 1950 ve 1990 yaş grupları piramidi birbirinden farklıdır.1950’de 0–4 yaş grubu,
1990’da azalmış, buna bağlı olarak kadın nüfusu artmıştır.
Yaş Bağımlılık Oranı:
Çalışan nüfusun batmakla yükümlü olduğu kişi sayısını ortaya koymaktadır.
Ülkemiz nüfusunun yaklaşık üçte ikilik bölümünün beslenme ve bakıma muhtaç, okul çağında ve çalışamayacak kadar yaşlı olduğu anlaşılır. Ülkemizde çalışan nüfusun batmakla yükümlü olduğu bireylerin fazla olmasının nedeni, hızlı nüfus artı ı ve genç nüfusun yeterli iş bulamamasıdır.1990 sayımına göre bu sayı674’tür.
Cinsiyet Durumu: Bir ülkedeki kadın ve erkek nüfusuna, nüfusun cinsiyet durumu denir. Bir ülke nüfusunda, erkek sayısına oranın fazlalığı veya azlığı, o ülkenin ekonomik ve sosyal özelliklerini, nüfus artışını belirtir. Savaş geçiren, göç veren ve hastalık geçiren ülkelerde kadın nüfusu fazladır. Ülkemizde 1927’den itibaren kadın nüfusu fazla iken, günümüzde erkek nüfus fazla olmuştur.
b) Aktif Nüfus: Çalışabilir nüfusa aktif nüfus denir. Aktif nüfusun bir işte çalışan kısmına çalışan nüfus denir. Gelişen ülkelerde çalışan nüfus oranı % 50’den fazladır. Ülkemizin nüfusunun % 68’ ini aktif nüfus oluşturur. Ancak 0–14 yaş grubundaki nüfus % 25 oluşundan çalışan nüfusumuz azdır.
c)Çalışan Nüfusun Ek. Faaliyetlerine Dağılımı: Ekonomik faaliyetler üç gruba ayrılır. Bunlar tarım sanayi hizmet sektörüdür. Az gelişmiş ülkelerde nüfusun % 90’ı tarımda, % 10’u endüstri ve hizmet sektöründe çalışırken, gelişmiş ülkelerde bunun tam tersidir. Ülkemizde 1927’de % 90’ı tarımda, % 10 hizmet ve sanayi sektöründe çalışmaktadır.1990 yılında ise tarım sektöründe % 50’lere düşmüştür. Geçen yıllar incelendi inde endüstriyel nüfus 3 kat, hizmetsel nüfus 2 kat, tarımsal nüfus 2 kat azalmıştır. Bu yüzden çok sayıda gizli işsiz bulunmaktadır.
d)Nüfusun Eğitim Durumu: Ülkelerdeki nüfusun ve okur-yazar oranının yüksek olması önemli değildir. Önemli olan, nüfusun eğitilmiş olmasıdır. Kişilerin ilkokuldan-üniversiteye kadar iyi bir örgün eğitimle eğitilmesi gerekir. Ülkemizde öğretim sistemi örgün ve yaygın olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır.
1935’te okuma-yazma oranı %20’nin altında idi. Bu oran 1990’larda %80’e yaklaşmıştır. Bu oran erkeklerde %89, kadınlarda %72’dir.Ülkemizde uygulanan eğitim ve öğretim;
1. Okul öncesi eğitim
2. ilköğretim
3. Ortaöğretim
—Genel ortaöğretim
—Mesleki ve teknik ortaöğretim
4. Özel eğitim ve öğretim
5. Yüksek öğretim -%22
6. Yaygın öğretim – Pratik kız Sanat okulları, Endüstri sanat okulları, Halk eğitim,
Özel dershaneler gibi
e)Nüfusun Kırsal-Kentsel Durumu: Türkiye’de nüfus 10000’den az olan yerle melere kır nüfusu, fazla olan yerle melere de kent nüfusu denir.1927 yılındaki sayımda nüfusumuzun %75’i kırsal kesimde %25’i kentlerde yaşamaktadır. Daha sonra iç göçler gibi sebeplerle kent nüfusu artmıştır.1985 yılında ilk defa kent nüfusu geçmiştir.1997 sayımına göre ise %35,kent nüfusu %65’tır.Ülkemizde kentleşme oranı en fazla Marmara’da, en az Karadeniz’dedir. Kent nüfusunda meydana gelen değişmeler iki ayrı düzen halindedir.1923–1980 arası kır nüfusu fazla, kent nüfusu azdır.1980’den sonraki dönem kent nüfusu fazladır.
Göç Eden Nüfusun Özellikleri:
1. Genellikle genç nüfus göç etmektedir.
2. Yatırımların dengesiz dağılması
3. Göçle gelen nüfusun genellikle işçi olarak çalışırlar.
4. Doğurganlığın yüksek olduğu kırsal kesimden kentlere daha çok göç olur.
5. Göçler, tarım topraklarının az olduğu alanlarda, daha fazladır.
TÜRKİYE’DE NÜFUSUN COĞRAFİ DAĞILIŞI VE BU DAĞILIŞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER:
Ülkemizde 1997 sayımına göre km²’ye düşen insan sayısı 81’dir.Bu durum bölgelere ve bölümlere göre dağılır. Nüfusun en yoğun olduğu yer Marmara’dır. Karadeniz’in kıyısı, Ege’deki ovalarda nüfus yo unlu u 100’ün üstündedir. Nüfus yoğunluğu ortalamanın altında olan bölgeler iç Anadolu ve Doğu Anadolu’da dağılışı;
1. iklime
2. Yüzey şekillerine
3. Sanayi, Ticaret ve Ulaşım
4. Toprak özelliklerine
5. Deniz ve karaların dağılışına
6. Yeraltı kaynakları
7. Turizm
8. Dini ve Tarihi etkenler