Cevap :
HİTİTLER FRİGLER LİDYALILAR, İYONLAR, URARTULAR, ASURLULAR SÜMER
Üzerinde yaşadığımız Anadolu’da bizden önce bir çok uygarlıklar yaşadı. Anadolu’nun bir çok kültür ve medeniyete ev sahipliği yapmasında iklimin elverişli olması, verimli topraklara sahip olması ve önemli ticaret yollarının bulunması etkili olmuştur. Günümüzde onlara ait eserler bulunmakta ve müzelerde sergilenmektedir.
- Anadolu’da kurulan ilk uygarlıklar (medeniyetler):
1- Hititler: Başkenti Hattuşa’dır (Hattuşaş). Hattuşa bugün ilimiz olan Çorum sınırları içinde yer alır.
-Kral aynı zamanda baş rahip,baş komutan ve baş yargıçtı.
-Hitit kanunları gelişmiş ve insancıldı. Ölüm cezası çok azdı.Tazminat yaygındı.
-Kabartmacılıkta ileri gittiler.(İvriz ve Yazılıkaya kabartmaları)
- Hitit krallarının yanında “Tavanna” denilen kraliçelerde yönetimde söz sahibi idi. Buda Hitilerde kadına önem verildiğini gösterir.
-Hititlerin devlet işlerinin görüşüldüğü meclise “Pankuş” adı verilirdi. Pankuş kralve kraliçeyi yargılayabilirdi. Bu da kralın yetkilerinin sınırsız olmadığını gösterir.
-Hititliler çivi yazısı ve Mısırlıların kullandığı Hiyeroglif(resim yazısı) yazısını kullandı.(Yazıyı Asurlu tüccarlardan öğrendiler)
- Hititliler “Anal” adı verilen yıllıkları yazdılar. Bu Analları tanrıya hesap vermek için yazıyorlardı. Bu nedenle yalan yazmadıkları için Anallar ilk gerçek tarih yazıcılığı sayılmaktadır.
-Dünyanın ilk yazılı antlaşması olan “Kadeş Antlaşması” Hitiler ile Mısırlılar arasında yapıldı.(MÖ 1280)
- Hititler at yetiştiriciliği yaptı. Küçük ve büyükbaş hayvancılık yaptılar. Maden işlemeciliği yaptılar.
-Dinleri çok tanrılı idi.
-Savaş arabaları savaşlarda büyük üstünlük sağlardı. Frigler tarafından yıkıldılar.
2- Frigler: -Başkenti Gordion şehridir. Bugün Ankara’nın ilçesi olan Polatlıdadır.
- Frigler tarıma büyük önem verdiler. En önemli geçim kaynakları tarımdı. Bu nedenle saban kırana ölüm cezasına kadar ceza veriyorlardı. Bunun nedeni Geçimin tarıma dayalı olması. Dinleri çok tanrılı idi. En büyük tanrıları bereket tanrıçası Kibele idi.(*Bu durum ekonomik uğraşıların hukuki ve dini yapıyı şekillendirdiğini gösterir.
- Çivi yazısı kullandılar.
- Kral Midas ünlü bir kralıdır. Tarihte eşek kulaklı Midas olarak yerini almıştır.
- Friglerin dokuduğu kilimlere “Tapates” adı verilirdi.
- Hayvanların konuşturulduğu “fabl” hikayeleri yazmışlardır.
-Krallarını ve soyluları Tümülüs denen mezarlara gömmüşlerdir.
-Bu devleti Kimmerler yıkmıştır.
3- Lidyalılar:- Başkentleri “Sard” şehridir. Bugün Manisa’nın Salihli ilçesindedir.
- Lidyalıların en önemli özelliği parayı bulmalarıdır.(Ticaretle uğraştıkları için)Paranın bulunmasıyla ticaret gelişmiş ve hızlanmıştır.
- Ticaret yapmak için “Kral Yolu” adı verilen ticaret yolunu kurdular.
- Süs eşyası ve parfüm ticareti yaptılar.
- Çivi yazısı kullandılar.
-Orduları paralı askerlerden oluştuğu için fazla uzun ömürlü olmadılar.
4- İyonlar:- İyonlar şehir devletleri halinde yaşadığı için belli bir başkentleri yoktur. Efes, Milet, Foça, İzmir önemli şehirleri idi.
- İyonyalılar özgür düşünceye ve bilime önem vermişler. Bu nedenle bir çok bilim adamı yetiştirmiştir.
-Tıpta Hipokrat, tarihte Herodot, felsefe'de Diyojen, matematikte Pisagor, Thales gibi bilim adamları yetişmiştir.
- Deniz ticareti yapmışlar ve başka ülkelere koloniler kurmuşlardır. Yerleştikleri kolonileri sahiplenmişlerdir.
* Koloni: Bir devletin kendi ülkesinin sınırları dışında egemenlik kurarak yönettiği ekonomik veya siyasal çıkarlar sağladığı ülke, sömürülen ülke.
- İyonyalılar Fenike alfabesini kullanmışlardır.
- Bugünkü Avrupa uygarlığının temelinin oluşmasını sağlamışlardır.
-Tanrıları insan şeklindeydi.
5- Urartular: Başkenti Tuşpa’dır. Bugün Van ili sınırları içinde yer alır.
- Taş ve maden işlemeciliğinde gelişmişlerdir.
- Tarımı geliştirmek için barajlar, göletler kurdular. Su kanalları açarak sulama yapmışlardır.
-Çivi yazısı kullanmışlardır.
- Oda şeklinde kaya mezarları yapmışlardır. Ölümden sonra yaşama inandıkları için mezarlarına insanların günlük kullandığı eşyaları konmuştur. Dinleri çok tanrılı idi(Hititlerden etkilenme)
MEZOPOTAMYA
1-Sümerler: Mezopotamya (Fırat-Dicle arası) uygarlığını başlattılar. Şehir devletleri halinde yaşadılar. Bu şehirleri Ensi veya Patesi denilen rahip krallar yönetiyordu.
- Kral aynı zamanda baş rahip, baş komutan ve baş yargıçtı. Kraldan sonra en yetkili kişi kraliçedir.
-Zengin oldukları için orduya önem verdiler.
-İnançlarından dolayı matematik, astronomi ve geometri ile ilgilenmişlerdir.
-Düzenli bir sulama sistemi yapmışlar tarıma önem vermişlerdir
-İlk yazıyı ve tekerleği buldular.
-Evlerini kil tuğlalardan yaptılar.(Orman olmadığından)
-Tufan ve Gılgamış destanları meşhurdur.
-Dinleri çok tanrılı idi. Tapınaklarına Ziggurat denirdi.
-Urgakina ilk kanunları yapmıştır.
2-Asurlar: Yukarı Mezopotamya’da kurulmuştur. Başkentleri Ninova’dır. Ticaretle uğraşmışlar, Sümerlerden öğrendikleri yazıyı Anadolu’ya getirmişler veAnadolu’da tarih çağlarını başlatmışlardır. İlk kütüphaneyi ve arşivi yaptılar. Dinleri çok tanrılı idi. Geliştirdikleri ağırlık ve uzunluk ölçülerini daha sonra Yunanlılar ve Romalılar kullanmışlardır.
3-Babiller: Mezopotamya’da kurulmuştur. En tanınmış hükümdarı Hammurabi’dir. Çok sert kanunlar yapmıştır.
-Dinleri çok tanrılı idi. Tapınaklarına Ziggurat denirdi.
-Astronomi ile ilgilenmişler, güneş ve ay tutulmalarını kaydetmişlerdir. Sümerlerden etkilenmişler, bir çok alanda onları geçmişlerdir.
-Babilin asma bahçeleri meşhurdur.
bence hititlerin tapınaklarının görsellerini bul ve ona bakarak karton köpük veya strafor ile maketini yapmaya çalış ......