-de, da bağlacı ve -de/-da, -te/-ta bulunma hali eki
Bağlaç olan de, da daima ayrı yazılır ve te, ta biçimi yoktur. Elma da aldı, portakal da. Ayşe de geliyor. Hak da, adalet de benim, derdi.
Ek olan -de/-da, -te/-ta ise eklendiği sözcüğe bitişik yazılır ve dört biçimlidir: Elmada ve Portakalda kurt çıktı. Ayşe'de kitap var. Hakta ve adalette eşitlik ilkesi vardır.
İPUCU: Bağlaç olan de, da cümleden çıkarıldığı zaman, cümle yalnız bağlacın vermiş olduğu anlamı yitirmekte; -de/-da, -te/-ta eki çıkarıldığı zaman ise cümle tamamen bozulmaktadır. Bu kuralı yukarıda ek için verdiğimiz örneklere uygularsak (Elma ve portakal kurt çıktı. Ayşe kitap var. Hak ve adalet eşitlik ilkesi vardır.) cümle bozukluğunu rahatlıkla görebilirsiniz.
-ki bağlacı ve -ki aitlik eki
ki bağlacı ile -ki aitlik eki de birbirinden tamamen farklı morfemlerdir.
ki bağlacı daima ayrı yazılır (kalıplaşmış birkaç örnek istisnadır: belki, çünkü, halbuki, sanki). Bugün gelir mi ki? Öyle günler gördüm ki! Sen ki en sevdiğim dostumsun... ki bağlacı çünkü bağlacında uyuma girmiştir.
ki aitlik eki ise bütün diğer ekler gibi geldiği sözcüğü bitişik yazılır ve ki bağlarından farklı olarak -kü biçimi artık yaygın biçimde kullanılmaktadır: Sabahki görüşme olumlu geçti. Dünkü yemek güzeldi. Fırındaki ekmekler pişti.
