1. süleymana türklerde kanuni avrupalılarda ise muhhteşem süleyman denmesinin nedenleri neler olabilir?
I. SÜLEYMAN ( KANUNİ ) DÖNEMİ ( 1520 – 1566 )
Kanuni Sultan Süleyman babasının ölümü üzerine tek varis olduğu için ,sorunsuz bir şekilde başa geçti.Kanuni Sultan Süleyman’ın kırk altı yıllık hükümdarlık döneminde kültür,uygarlık alanında gelişmeler ve fetihler oldu.Osmanlı devleti hem doğuda hemde batıda ekonomik,siyasi ve askeri yönden güçlü bir duruma geldi.Bu nedenle Avrupalılar onu Muhteşem Süleyman,biz ise yaptığı kanunlardan dolayı Kanuni unvanıyla tanırız.Başa geçergeçmez koyduğu ilk kanun ,Yavuz zamanında İran’dan yapılan ipek ticareti yasağını kaldırmak oldu.
Yavuz zamanında Anadolu,Kafkasya,İran.Suriye ve Mısır’a önem verilmişti.Memluk sorunu çözümlenmiş,Safevi ise önemli bir tehlike olmaktan çıkmıştı.Batı’da Venedik ve Ceneviz eski gücünü kaybetmiş,denizlerde İspanya ve Portekiz onların yerini almıştı.Kara Avrupa’sında ise Avrupa’nın önemli bir kısmını elinde tutan Kutsal Roma Germen İmparatorluğu ve Avusturya Arşidükalığı bulunmaktaydı.
Doğu’da ve Batı’da uzun seferlere çıkıldı.Doğu’da İran,Batı’da Macaristan ve Avusturya,denizlerde ise Venedik,Papalık,Şarlken,Rodos Şövalyeleri,Malta,İspanya ve Portekiz’le savaşıldı.Fransa’ya ise yardım edildi.Osmanlı Avrupa’da önemli bir denge unsuru haline geldi.
İÇ İSYANLAR :
Kanuni ,hükümdarlığının ilk yıllarında bazı olumsuzluklarla karşılaştı.Anadolu,Suriye ve Mısır’da bazı isyanlar çıktı.
a) Baba Zünnun : Vergi sorununu bahane eden Türkmenler isyan ederek Bozok(Yozgat) çevresinde ayaklandılar(1526).Üzerine gönderilen kuvvetler tarafından isyan bastırıldı.
b) Kalenderoğlu : Hacı Bektaş soyundan olduğunu iddia eden Kalender Çelebi,tımarları elinden alındığı4 için ,Mohaç seferini fırsat bilerek isyan etti.Saltanat iddiasında bulundu.Şiilerin desteğini almayı başardı.Fakat tımarların geri verileceği söylenerek isyan dağıtıldı(1527).
c) Canberdi Gazali : Memluk komutanlarından olan Gazali ,Mısır seferinden sonra Osmanlı himayesine girmiş,Şam valiliğine atanmıştı.Gazali Osmanlıdaki taht değişikliğinden faydalanarak ,Memluk Devletini yeniden kurmak üzere “siyasi”nitelikli bir isyan çıkardı.Dulkadir Beyi Şehsuvaroğlu Ali Bey Halep’e giderek isyanı bastırdı(1521).
d) Ahmet Paşa : Devlet geleneğine göre sadrazamlık sırası kendine gelmişti.Fakat,yerine İbrahim Ağa sadrazamlığa atandı.Ahmet Paşa ise Mısır valiliğine atandı.Bu duruma kızan paşa,Memluk ileri gelenlerini de yanına alarak isyan başlattı.Ahmet Paşa’nın kendisine vezir seçtiği Kadızade Mehmet Bey Osmanlı Devletine sadık kalıp ayaklanmayı bastırdı(1524).
BATIDA GELİŞMELER :
Kanuni Sultan Süleyman’ın tahta çıktığı sırada Osmanlı Devleti için en büyük tehlike Roma Germen İmparatorluğu idi.Şarlken’in kız kardeşi,Macar Kralı II.Layoş ile evli idi.II.Layoş’un kız kardeşice Şarlken’in kardeşi olan Avusturya Kralı Ferdinand ile evliydi.Böylece bu ülkeler arasında akrabalık ilişkileri kurulmuştu.Macar Kralı II.Layoş,Osmanlılara karşı düşmanca siyaset izlerken Şarlken ve Ferdinand’a güveniyordu.
Belgrat’ın Alınması (1521) :
Macarlar Kanuniyi tebrik etmemiş,vergilerini ödememiş,Osmanlı elçisini öldürmüşlerdi.Bu nedenle ,Kanuni Batı’ya ilk seferini düzenledi.Balkan’ların en stratejik kentlerinden olan Belgrat alınarak,Batı seferlerinde bir üs haline getirildi.
Batı’da Gelişmeler :
Fransa ile Kutsal Roma Germen İmparatorluğunun arası açıktı.Şarlken akrabalık ilişkileri ile İspanya,Sardunya,Sicilya Napoli Hollanda ve Fransa’nın kuzeyindeki topraklara egemen olmuştu.öte yanda Martin Luter Papaya isyan ederek Protestanlık mezhebini kurmuştu.İşte böyle bir ortamda Osmanlı Devleti Macar sorununa el atmıştı.
Alman İmparatoru Şarlken ile Fransa Kralı I.Fransuva arasında Avrupa’nın üstünlüğü mücadelesi vardı.Fransa’yı tehdide başlayan Şarlken’in bir yandan Akdeniz’e ,öte yandan Orta Avrupa’ya egemen olmak istemesi Osmanlıyı rahatsız etmekteydi.
I.Fransuva’nın 1525’te Şarlken’e esir düşmesi üzerine,Fransa Osmanlıdan yardım istedi.Avusturya’nın Macaristan üzerinde hak iddiasına karşı çıkan Osmanlı ,Fransa’nın yardım isteğine olumlu cevap verdi.Çünkü ,Almanya,Fransa’yı da alırsa Osmanlıya karşı büyük bir haçlı ittifakı kurulabilirdi.bu nedenle Fransa’nın varlığını sürdürmesi gerekiyordu.
Mohaç Meydan Savaşı (1526) :
Kanuni Macar topraklarını alarak Şarlken’in oluşturmaya çalıştığı ittifakı parçalamak ve Fransa Kralına yardım etmek amacıyla Macaristan seferine çıktı.Mohaç Meydan Savaşında Macar ordusu yenilgiye uğratıldı.Macar Kralı savaş meydanında öldü.Savaş sonunda Macaristan Osmanlı Devletine bağlı bir krallık haline geldi.kanuni Macaristan’ı doğrudan Osmanlı topraklarına katmadı.Erdel Beyi Jan Zapolya(Yanoş) Macaristan tahtına kral olarak getirildi.
Sonuç:
--- Macaristan Osmanlı himayesine alınarak tampon bir devlet haline getirildi.
--- Osmanlı’nın Orta Avrupa’daki hakimiyeti pekişti.
--- Osmanlı –Avusturya mücadelesi başladı.
--- Fransa Şarlken’in baskısından kurtularak, I.Fransuva Madrit antlaşmasıyla serbest bırakıldı.
NOT: Kanuni döneminde karada sonuç alınamayan tek sefer ı.Viyana kuşatmasıdır.
Hem ilim adamlarımızdan ve hem de diğer okuyucularımızdan aldığımız bir önemli soru, üç ciltte toplam 200’e yakın kendi devrinde hazırlanan Kanunnâme neşrettiğimiz Sultân Süleyman’ın "Kanunî" unvanıyla alakalıdır. Bir kısım okuyucular, doğrudan bu unvanın verilişinin sebebini sorarken, bir kısmı da, "islâm hukuku yani şer’î hukukun hükümlerini bir tarafa bırakıp kendi iradesiyle kanun yaptığından dolayı mı bu unvanı almıştır?" diye soruyorlar. Hatta bir kısım okuyucularımız, büyük İslâm âlimlerinin bu meseleden dolayı, Kanunî’ye diğer Padişahlar gibi sıcak bak
