TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR
Tarih, M.Ö. 3500'lerde Sümerlerin yazıyı bulmasıyla başlamıştır. Yazının bulunması ve kullanılmasından önceki dönemlere tarih öncesi çağlar ismi verilmiştir.
Tarih öncesi çağlar isimlendirilirken insanların ve toplumların kullandıkları araç ve gereçlerin cinsi, şekli ve hammaddesine göre isimlendirilmiştir.
TAŞ DEVRİ (M.Ö. 600.000 - M.Ö. 5000)
KABA TAŞ (PALEOLİTİK - ESKİ TAŞ) DEVRİ (M.Ö. 600.000–10.000)
İnsanlığın dünyaya gelişinden Yontma Taş Devri'ne kadar geçen zamandır.
• İnsanlığın yaşadığı en uzun devirdir.
• İnsanlar alet yapmasını bilmiyordu.
• Sivri ve keskin taşlarla kendilerini korumaya çalı¬şıyorlardı.
• Alet yapılmadığından üretim de yoktur.
• Ekonomik olarak avcılık ve toplayıcılık vardır.
• İnsan doğa ilişkisinde doğa baskın rol oynar.
Türkiye'de paleolitik devre ilişkin önemli kültü merkezleri Antalya çevresindeki, Beldibi, Belbaş ve Karain mağaralarıdır.
Ayrıca Fırat Vadisi boyunca Gaziantep ve Adıyaman çevresi, İstanbul’a 20 km uzaklıktaki Yarımburgaz Ma-ğarası bu döneme ait özellikler gösterir
YONTMA TAŞ (MEZOLİTİK - ORTA TAŞ) DEVRİ (M.Ö. 10.000–8.000)
• Taşlar yontularak kullanıldığı için bu isim verilmiştir.
• İnsanlar alet yapmayı öğrendiler.
• Mağra duvarlarına resimler yapıyorlardı.
• Avcılık ve toplayıcılıkla geçiniyorlardı.
• Taştan ve kemikten aletler yapıldı.
• Devrin sonunda ateş bulundu.
Ateşin bulunması insanlık tarihi bakımından önemlidir. İnsanların savunmasında, korunmasın¬da, madenin işlen-mesinde ateş önemli bir yer tutar.
Mezolitik döneme ait önemli kültür merkezleri, An¬talya - Beldibi, Karain Mağraları.
Göller yöresindeki Baradiz, Ankara - Macunçay, Samsun - Tekkeköy önemli merkezlerdir.
CİLALI TAŞ (NEOLİTİK - YENİ TAŞ) DEVRİ (M.Ö. 8.000 - 5.500)
Taşın yontulmasının yanında biçimlendirip süslenme¬sinden dolayı bu isim verilmiştir.
• Bu devirde taşla birlikte kemikde düzgün hale ge¬tirilerek silah olarak kullanılmıştır.
• Tarım hayatı başlamıştır.
• Tüketici durumdaki insanlar üretmeye başlamış¬tır.
• İlk köyler kurularak yerleşik hayata geçilmeye başlanmıştır.
• Köpek, koyun, keçi, sığır ve domuz gibi hayvan¬lar evcilleştirilmiştir.
• Dönemin sonlarına doğru dokumacılık başlamış¬tır.
• Kilden kap-kacak yapılmıştır.
• Toprağın işlenmeye başlanması ile kölelik bu dönemde başladı.
Anadolu'da;
Diyarbakır - Çayönü
Gaziantep - Sakçagöz
Konya - Çatalhöyük
bu döneme ait en önemli kültür merkezleridir.
Çayönü, üretim ekonomisinin yaşandığı ilk yerleşim alanıdır. Çatalhöyük ise dünyanın ilk kentsel alanıdır.
MADEN DEVRİ (M.Ö.5.500 - 3.500)
Ateşin bulunmasıyla insanlar madenleri işlemeyi öğ¬rendiler. Madenler bulunuş ve kullanış sırasına göre isimlen-dirilmiştir.
BAKIR DEVRİ
Taşla birlikte kullanıldığı için Bakır-Taş Çağı da denil¬mektedir.
• Bulunan ve kullanılan ilk maden bakırdır.
• Bakırdan silah, kap-kacak yapıldı.
• Dini inançlar bu dönemde gelişti.
• İnsanların, doğuruculuk özelliğinden dolayı tapın¬dıkları "Büyük Ana" kütü bu dönemde gelişti.
Bu dönemde insanlar altın ve gümüşü süs eş¬yası olarak kullandılar. Türkiye'de bakır devrine ait kültür merkez-leri; Yozgat - Alişar, Çorum - Alaca-höyük, Van - Tilkitepe, Burdur - Hacılar, Çanakka¬le - Truva, Denizli - Bey-ce Sultan'dır.
TUNÇ DEVRİ
Bakır ve Kalay'ın karıştırılması ile daha sert maden olan Tunç'u buldular.
• Alet yapımında kullanıldı.
• Bu devir şehir devletlerinin kurulduğu dönemdir.
• Ticari ilişkiler artmıştır.
• Anadolu'da Asur kolonileri kurulmuştur.
• Üretim artmıştır.
