Yerküreyi oluşturan katmanların özellikleri



Cevap :

Yerküre, Dünya gezegenidir ve genelde yapısı ile ilgili konularda kullanılır. Yerbilim (jeoloji) çalışmaları ile yapısı anlaşılmaya çalışılan Yerküre’ye ait bilgilerin çoğu, sismik dalgaların incelenmesi sayesinde elde ediliyor. Depremler sonucu oluşan doğal oluşan veya bilim adamlarının oluşturduğu yapay sismik dalgaların, farklı yapılardaki katmanlarda farklı davrandıkları biliniyor. Yerküre içinde hareket eden bu dalgaların davranışlarının incelenmesi sonucunda Yerküre’nin iç yapısı anlaşılabiliyor.
Yerküre'nin merkezinde katı haldeki nikel ve demirden oluşan iç çekirdek bulunuyor. Bu çekirdeği çevreleyen dış çekirdek ise, içindeki kükürt ve oksijen nedeniyle ergime noktası düştüğü için sıvı halde bulunan nikel ve demirden oluşuyor. 4.5 milyar yıldır soğumasına karşın hala çok sıcak olan çekirdek, Yerküre'nin manyetik alanının oluşmasındaki etken. Daha sonra gelen ve Alt Manto ve Üst Manto diye ikiye ayrılan Manto ise, kısmen ya da tümüyle eriyik durumdaki kayaçlardan oluşan magmayı içeriyor. Demir, magnezyum, silikon ve oksijence zengin mineralleri içeren Manto’dan sonra, bu katmanların en incesi olan ve okyanuslar ile kıtaları barındıran Yerkabuğu bulunuyor. Oksijen ve silikonca zengin Yerkabuğu’nda, okyanus tabanlarını oluşturan bazalt, en çok bulunan kayaç. Kıtalardan oluşan kabuk kısmı ise bazalt ile daha az yoğun olan granit, kumtaşı, kireç taşı gibi kayaçları barındırıyor.


En içten en dışa yerküre mimarisi


Yer'in kesiti. Ölçekli çizilmemiştir.
Yer'in içi, diğer gezegenler gibi, kimyasal olarak tabakalardan oluşur. Yer'in silikattan oluşmuş bir kabuğu, yüksek viskoziteli bir mantosu, akışkan bir dış çekirdeği ve katı halde bir iç çekirdeği vardır.
Yer'in kütlesi ve hacmi günümüzde oldukça duyarlı olarak bilinmektedir. Buna dayanarak yoğunluğunun 5,51 g/cm3 olduğu hesaplanabilir. Yerkürenin derinliklerinde yüksek basıncın yol açtığı sıkışma hesaba katıldığında, bu değerin sıkışmamış halde 4 g/cm3 civarında bir yoğunluğa denk gelebileceği tahmin edilir. Sismik veriler, ses dalgalarının yerküre derinliklerinde iletilme hızlarına dayanarak, kürenin değişik noktalarındaki madde yoğunluklarının birbirine oranlarını belirlemeye yardımcı olmuştur. Bu bilgilerin birleştirilmesi sonucunda Yer'in iç yapısına ilişkin güvenilir bir model ortaya konabilmiştir. Yer katmanlarının hangi kimyasal bileşenlerden oluştuğu ve fiziksel özellikleri, doğrudan gözlemlere dayanmayan, ancak, sismik verilere dayanan yoğunluk ölçümleri, elementlerin evrende dağılım oranları, gök taşlarından elde edilen veriler, yer kabuğu ve nadiren manto kaynaklı örneklerin analizi, ve olası bileşiklerin fiziksel özelliklerine ait laboratuar verilerinin bir bütün halinde göz önünde tutulması ile varılan yaklaşık bir tahmine göre belirlenebilmektedir.

alıntıdır

HAVA KURE

Hava küre çeşitli gazların karışmasından oluşan bir gaz tabakasıdır .

Hava kürede  % 78 azot , % 21 oksijen , % 1 karbondioksit , su buharı  ve soy gazlar bulunur

 

Hava küre  45 – 100 km kalınlıktadır

Yağmur , rüzgar , şimşek gibi hava olayları ilk  11 km içinde gerçekleşir.

 

Hava küre içinde her  100 m yükseldikçe  sıcaklık  0,5 0C düşer.

11 km den sonra sıcaklık  - 50 0C ye kadar düşer.

11 km den sonra havada yaşamak için gerekli oksijen bulunmaz.

 

Hava kürede bulunan OZON tabakası güneşten gelen zararlı ultroviyole ışınları engeller .

 



SU KURE

Su küreyi okyanuslar , denizler , göller ve nehirler oluşturur .

Yer yüzünün   ¾  ü sularla kaplıdır .

Su kürenin kalınlığı ortalama  4 km dir.

 

Su hava içinde gaz ( su buharı ) halinde bulunur .

Kuzey ve güney kutuplarında buz kütleleri şeklinde su bulunur .

Deniz ve okyanuslardaki su içinde çok sayıda ve çok çeşitli canlı yaşar.

 

Deniz ve okyanuslarda yüzeye yakın yerlerde  yaşayan planktonlar, bakteriler ve bitkiler oksijen üretirler  bu oksijen hem denizlerdeki  hem de karalardaki canlılar tarafından tüketilir.

 

  

 

 TAS KURE

Yaklaşık  60 km kalınlıktadır.

 

Kara canlıları bu tabakadaki toprak üzerinde  yaşarlar .

Toprak tabakası kaya ve minerallerin parçalanmasından oluşur.

Toprakta bulunan mineraller ve tuzlar bitkiler ve hayvanlar  için çok önemlidir.

 

Taş küre içine doğru inildikçe her  33  metrede  sıcaklık  1 0C  artar .

 

 



 ATES KURE

 Ateş kürenin ortalama kalınlığı  2900 km  kadardır.

Ateş kürenin  sıcaklığı ortalama  2000 0C  dir.

 

Ateş kürenin yapısında  demir , nikel , silisyum , magnezyum elementleri bulunur.

 

Ateş küredeki elementler sıvı hamur halindedir .

Yanardağlardan çıkan lavlar bu tabakadan  gelir .

 

Dünyanın merkezini oluşturan çekirdek kısmıdır.

 

Barisferin ortalama kalınlığı  4000 km  dir

Barisferin sıcaklığı yaklaşık  5000 oC  dir .

 

Dış katmanların yaptığı basınç nedeniyle yapısında bulunan demir , nikel gibi elementler katı halde bulunur .