Sebepleri
1. İst. Hük. ile İtilâf Devletleri’nin kışkırtmaları.
2. Kuvay-ı Milliye’nin disiplinsiz davranışları ve baskıları.
3. Siyasal ve dinsel tutuculuk.
4. Bölgesel bağımsızlık istekleri.
Not: Damat Ferit Hükümeti 4 Mayıs 19120’de M. Kemal ve arkadaşlarının idam edilmesi kararını aldı.
a) İstanbul Hükümeti Tarafından Çıkarılan Ayaklanmalar
1. Anzavur Ayaklanması : Susurluk, Biga, Gönen, Ulubat bölgesinde başlayan isyanı Çerkez Ethem birlikleri bastırdı. Tekrar isyan eden Ahmet Anzavur’u ikinci kez Ali Fuat Paşa bastırmıştır.
2. Kuvay-ı İnzibatiye Ayaklanması: Halifelik ordusu da denilen bu birlikler Geyve bölgesinde ayaklandı. Ancak başarılı olamadı.
• Bu ayaklanmaların boğazlara yakın yerlerde çıkarılmasının nedeni Kuvay-ı Milliye’nin bu bölgelerde teşkilatlanmasını engellemektir.
b) İşgalci Devletlerin Ve İst. Hük.’nin Kışkırtmaları İle Çıkan Ayaklanmalar
1. Bolu, Düzce, Hendek Ayaklanmaları: İngilizlerin kışkırtmaları ile çıkarılmıştır.
...... 2. Yozgat Ayaklanması: Çerkez Ethem tarafından bastırılmıştır.
3. Afyon Ayaklanması: Yunan ajanlarının kışkırtmalarıyla çıkmıştır.
4. Konya Ayaklanması: Kuvay-ı Milliye birlikleri tarafından bastırıldı.
5. Milli Aşireti Ayaklanması: Urfa’da Fransızların kışkırtması ile çıktı.
6. Ali Batı Ayaklanması: Mardin ve Nusaybin’de İngilizlerin kışkırtması ile çıkmıştır.
.......
c) Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar
1. Doğu Anadolu’daki Ermeni Ayaklanmaları : Kazım Karabekir tarafından bastırıldı.
2. Güney Bölgesindeki Ermeni Ayaklanmaları: Adana, Antep, Maraş, Urfa bölgelerinde Fransızların da desteğiyle çıkan ayaklanmalardır.
3. Doğu Karadeniz’de Rum Ayaklanmaları: TBMM’yi en çok uğraştıran ayaklanma olmuştur.
4. Batı Anadolu’da Rum Ayaklanması: Düzenli birlikler taraf��ndan bastırıldı.
d) Kuvay-ı Milliye Birliklerinin Ayaklanmaları
1. Demirci Mehmet Efe Ayaklanması: Düzenli orduya katılmak istememiştir.
2. Çerkez Ethem Ayaklanması: Düzenli orduya katılmak istememiştir.
Ayaklanmalara Karşı Alınan Önlemler
1. Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı. 29 Nisan 1920
2. İstiklal Mahkemeleri kuruldu.
3. Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi’den fetva alındı.
4. İst. Hük. ile resmi haberleşme kesildi.
5. Düzenli birlikler kuruldu.
Sonuçları:
1. Milli Mücadele’nin uzamasına neden olmuştur.
2. İşgallerin genişlemesine neden olmuştur.
3. Milli kuvvetlerin birbirine karşı kullanılmasına ve kaynakların boş yere akıtılmasına neden olmuştur.
4. Düzenli ordunun kurulmasını hızlandırmıştır.
5. TBMM’nin otoritesini güçlendirmiştir.
