isimden isim fiil yapım ekleri isimden fiil yapım ekleri fiilden fiil yapım ekleri tanım

lik: şeker-lik, kömür-lük, göz-lük, kulak-lık, dost-luk li: köy—lü , para—lı , ağaç—lı , baş—lı, Ankara-lı, ev-li siz: su—suz, para—sız, ev—siz ci: göz—cü, sanat—çı, yol—cu, simit—çi ce: Türk—çe, İngiliz—ce (Eşitlik hâl eki -ce ile karıştırılmamalıdır.) daş: karın-daş > kardeş, çağ-daş, arka-daş, yol-daş, meslek-taş inci: üç-üncü, beş-inci msi: ekşi-msi, acı-msı, meyve-msi cil: ev-cil, et—çil, ben—cil, insan—cıl şın: sarı—şın sal: kum—sal ıt: yaş—ıt ceğiz: kız—cağız, çocuk—cağız cik: tepe-cik, azı-cık, küçü—cük ti: esin-ti, hırıl—tı, cıvıl—tı

Анонимid Анонимid · Answer 2

Yapım ekleri, mevcut kelimelerden (isim ve fiil köklerinden) farklı ve yeni anlamlı kelimeler türetmeye yarayan eklerdir.

Nesneleri karşılayan isimlerle hareketleri karşılayan fillerin kökleri farklıdır:
Gel-(-mek,-dim, -miş...)
Baba(-m, -lar, -dan)

Birbirine yakın olan nesne ve hareketlere ait kelimeler aynı kökten türeyen kelimelerdir. Bu bakımdan türemiş kelimelerin kökleriyle mutlaka bir anlam ilişkileri olmalıdır:

baş, baş-la-, baş-ar-, baş-ar-ı
sev-, sev-il-, sev-dir, sev-in, sev-inç, sev-gi
göz, göz-lük, göz-cü, göz-cü-lük, göz-lük-çü-lük...

Yapım ekleri isim ve fiil köklerine gelerek yeni isimler ve filler türetirler. bu ekler kökten hemen sonra gelirler. Çekim ekleri yapım eklerinden sonra gelir:

bil-gi-ler, bil-dir-di;
göz-le-meliyim, göz-lük-ten...

Bu türemiş kelimelerden de tekrar yeni kelimeler türetilebilir:

bil-gi-li,bil-dir-i
göz-lük-çü, göz-lük-çü-lük...

Bu bakımdan yapım eklerini iki başlık altında inceleyebiliriz:
İsim yapan yapım ekleri: İsimden isim yapan ekler ve Fiilden isim yapan ekler
Fiil yapan yapım ekleri: İsimden fiil yapan ekler ve Fiilden fiil yapan ekler

1. İsim Yapan Yapım Ekleri

İsim veya fiil kök ve gövdelerinden yeni isimler türeten eklerdir.

. FİİLDEN İSİM YAPAN EKLER

Fiil kök ve gövdelerinden isim türetirler.

Mastar ekleri:-mEk

Bütün fiil kök ve gövdelerine getirilebilir. Fillerin isimlerini türetir. Bu yüzden bu eklere isim-fiil (mastar) eki; bu kelimelere de isim-fiil (mastar) denir.

gel-mek, oku-mak, ye-mek, iç-mek, çalış-mak...

Bu ek kalıplaşarak kalıcı nesne isimleri de türetebilir; bunlar isim-fiil değil, doğrudan isimdirler:

yemek, çakmak, ekmek, ilmek, kaymak

İSİMDEN FİİL YAPAN EKLER

Bu ekler isim kök ve gövdelerinden fiil gövdeleri türetirler:

isim-len-dir-
ad-lan-dır
iki-le-
durgun-laş-

FİİLDEN FİİL YAPAN EKLER

Fiil kök ve gövdelerine getirilerek fiil gövdesi türeten eklerdir: