Dünya'nın şeklinin küresel olması sonucu cisimlerin gölge boyları ne olur?



Cevap :

DÜNYANIN ŞEKLİ VE SONUÇLARI  

 

DÜNYA’NIN ŞEKLİ VE SONUÇLARI

 

YERKÜRE’NİN ŞEKLİ

Bilim ve teknolojik seviyeye bağlı  olarak, İlk Çağ’da Dünya’mızın şekli, değişik

biçimlerde tahmin ediliyordu. Dünya’nın çevresi günümüzden yaklaşık 2.200 yıl önce

Erotostenes tarafından hesaplanmıştır. Erotostenes Mısırın İskenderiye şehrinde yaşamaktaydı. İskenderiye’de güneş ışınları dik gelmiyordu.

 Bir  yolculuğu sırasında 21 Haziran tarihinde güneş ışınlarının Aswan’daki bir kuyunun tam dibine düştüğünü görünce Dünya’nın çevre uzunluğunu hesaplayabileceğini anlamıştır. Aynı tarihte İskenderiye’de güneş ışınlarının yere düşme açısını hesaplayan Erotostenes iki kent arasındaki  açının 7.2 derece olduğunu bulmuştur. Sonra bu iki kent arasını  ölçtürerek yaklaşık 5,000 stadia (925 km) olduğunu öğrendi. Bu değerlerden yola çıkan Erotostenes Dünya’nın çevresini 46,250 km  olarak hesaplamıştır.

 

Orta Çağ’da özellikle Türk-İslam dünyasında matematik coğrafyada görülen gelişmelerle meridyenlerin uzunlukları  ölçülmüş ve Yer’in yuvarlak olduğu anlaşılmıştır. 16. y.y.’da Kopernik’ten sonra Yer’in şekli, Güneş çevresindeki hareketleri ve yörüngesi konularında önemli gelişmeler sağlanmıştır. Önce elipsoit ve  daha sonra da yuvarlak olarak  bilinen Yer’in şeklinin, 18. y.y.’da yapılan hassas ölçmeler sonucunda tam olarak yuvarlak olmadığı anlaşılmıştır.


Bu ölçme sonuçlarına göre Yer, kutuplardan basık, Ekvator’dan şişkin, küreye yakın bir şekle sahiptir. Yer’in bu gerçek, kendine özgü şekline geoit  adı  verilir.  Yer’in  ekseni etrafında dönmesi sonucunda oluşan merkezkaç kuvvetinden  dolayı  geoid şeklini almıştır.

 

YERİN BOYUTLARI

Ekvator çevresi            : 40 076 km

Kutuplar çevresi           :  40 009 km

Ekvator yarıçapı           :  6 378 km

Kutuplar yarıçapı      :        6 357 km

Yarıçaplar arasındaki fark:   21 km

Basıklık oranı            :  1/297

Yüzölçümü               :  510.100.000 km2

Karalar                    :  149.100.000 km2

Deniz ve Okyanuslar   :  361.000.000 km2

Hacmi                      :  1.083.320.000 km3

 

 

Dünyanın  Geoid Şekline Bağlı Sonuçlar:

Dünya'nın  geoid şekli nedeniyle, yerçekimi Ekvator'dan kutuplara doğru artar.

Dünya, geoid değil de küre şeklinde olsaydı, yerçekimi Dünya'nın her yerinde aynı olurdu.

Dünya'nın geoid şekli nedeniyle Ekvator diğer paralellerden ve meridyenlerden daha uzundur. Dünya küre şeklinde olsaydı, Ekvator çevresi (kutupları çevreleyen iki meridyenin uzunluğu) birbirine eşit olurdu.

 NOT:Özellikle yuvarlak olması ile geoid olması arasındaki bu farklar soru olarak çıkabilir.

Yer’in Şeklinin Sonuçları:

1. Dünyanın bir tarafı Gece diğer tarafında  gündüz oluşur.Gecenin gündüzü takip etmesi ile günlük hareketin bir sonucudur.
 

2.Güneş ışınlarının geliş açısı  Ekvator’dan kutuplara doğru azalır. 

3. Sıcaklık Ekvator’dan kutuplara doğru azalır. 

4. Cisimlerin gölge boyu Ekvator’dan kutuplara doğru uzar.

5. Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe güneş ışınlarının atmosferde kat ettiği yol uzar.  Yol uzadıkça  yere  ulaşan enerji miktarı azalır.

6.Ekvator çevresinde termik alçak basınç  alanı,  kutuplar  çevresinde termik yüksek basınç alanıoluşur. 

7.Aydınlanma çizgisi  daire biçimindedir ve  Dünya’nın bir yarısı  karanlık  bir yarısı

karanlık olur

8.Paralel dairelerinin boyları Ekvator’dan kutuplara doğru kısalır. 

9. Meridyenler arasındaki mesafe Ekvator’dan kutuplara doğru daralır.

10.Dünya’nın ekseni etrafındaki dönüş  hızı  Ekvator’dan kutuplara doğru azalır.

Kutup noktalarındaki hızı teorik olarak sıfıra iner.

11.Dünyanın ekseni etrafındaki dönüş hızına bağlı olarak, güneşin doğuş ve batış

saatlerinde ufuk üzerinde kalma süresi Ekvator’dan kutuplara doğru artar. 

12. Kutup yıldızı sadece Kuzey Yarımkürede görünür ve görünüm açısı o yerin enlem

derecesini verir.

13.Küresel yüzeyin bir düzleme hatasız  olarak aktarılamadığı  için harita çiziminde

güçlüklere yol açmaktadır.

14. Tam bir meridyen dairesinin boyu Ekvator’dan daha kısadır.

15. Atmosferin kalınlığı Ekvator’dan kutuplara doğru azalır.

16. Bir noktadan hep aynı yöne doğru gidilirse tekrar aynı noktaya gelinir.

17.Kutup noktaları  yerin merkezine Ekvator’dan daha yakındır. Bundan dolayı Yerçekimi Ekvator’dan kutuplara doğru gittikçe artar.

18.Ekvator’un yarısı  uzunluktaki paralel 60° paralelleri olur (Tam  küre olması durumunda 45° paralelleri olurdu).


dünyanın her hareketinde ya sağa doğru yada sola doğru artar(boyu).güneş ışınlarının dik geldiği zaman da gölge boyu yoktur