Cevap :
DÜNYANIN ŞEKLİ VE SONUÇLARI
DÜNYA’NIN ŞEKLİ VE SONUÇLARI
YERKÜRE’NİN ŞEKLİ
Bilim ve teknolojik seviyeye bağlı olarak, İlk Çağ’da Dünya’mızın şekli, değişik
biçimlerde tahmin ediliyordu. Dünya’nın çevresi günümüzden yaklaşık 2.200 yıl önce
Erotostenes tarafından hesaplanmıştır. Erotostenes Mısırın İskenderiye şehrinde yaşamaktaydı. İskenderiye’de güneş ışınları dik gelmiyordu.
Bir yolculuğu sırasında 21 Haziran tarihinde güneş ışınlarının Aswan’daki bir kuyunun tam dibine düştüğünü görünce Dünya’nın çevre uzunluğunu hesaplayabileceğini anlamıştır. Aynı tarihte İskenderiye’de güneş ışınlarının yere düşme açısını hesaplayan Erotostenes iki kent arasındaki açının 7.2 derece olduğunu bulmuştur. Sonra bu iki kent arasını ölçtürerek yaklaşık 5,000 stadia (925 km) olduğunu öğrendi. Bu değerlerden yola çıkan Erotostenes Dünya’nın çevresini 46,250 km olarak hesaplamıştır.
Orta Çağ’da özellikle Türk-İslam dünyasında matematik coğrafyada görülen gelişmelerle meridyenlerin uzunlukları ölçülmüş ve Yer’in yuvarlak olduğu anlaşılmıştır. 16. y.y.’da Kopernik’ten sonra Yer’in şekli, Güneş çevresindeki hareketleri ve yörüngesi konularında önemli gelişmeler sağlanmıştır. Önce elipsoit ve daha sonra da yuvarlak olarak bilinen Yer’in şeklinin, 18. y.y.’da yapılan hassas ölçmeler sonucunda tam olarak yuvarlak olmadığı anlaşılmıştır.
Bu ölçme sonuçlarına göre Yer, kutuplardan basık, Ekvator’dan şişkin, küreye yakın bir şekle sahiptir. Yer’in bu gerçek, kendine özgü şekline geoit adı verilir. Yer’in ekseni etrafında dönmesi sonucunda oluşan merkezkaç kuvvetinden dolayı geoid şeklini almıştır.
YERİN BOYUTLARI
Ekvator çevresi : 40 076 km
Kutuplar çevresi : 40 009 km
Ekvator yarıçapı : 6 378 km
Kutuplar yarıçapı : 6 357 km
Yarıçaplar arasındaki fark: 21 km
Basıklık oranı : 1/297
Yüzölçümü : 510.100.000 km2
Karalar : 149.100.000 km2
Deniz ve Okyanuslar : 361.000.000 km2
Hacmi : 1.083.320.000 km3
Dünyanın Geoid Şekline Bağlı Sonuçlar:
Dünya'nın geoid şekli nedeniyle, yerçekimi Ekvator'dan kutuplara doğru artar.
Dünya, geoid değil de küre şeklinde olsaydı, yerçekimi Dünya'nın her yerinde aynı olurdu.
Dünya'nın geoid şekli nedeniyle Ekvator diğer paralellerden ve meridyenlerden daha uzundur. Dünya küre şeklinde olsaydı, Ekvator çevresi (kutupları çevreleyen iki meridyenin uzunluğu) birbirine eşit olurdu.
NOT:Özellikle yuvarlak olması ile geoid olması arasındaki bu farklar soru olarak çıkabilir.
Yer’in Şeklinin Sonuçları:
1. Dünyanın bir tarafı Gece diğer tarafında gündüz oluşur.Gecenin gündüzü takip etmesi ile günlük hareketin bir sonucudur.
2.Güneş ışınlarının geliş açısı Ekvator’dan kutuplara doğru azalır.
3. Sıcaklık Ekvator’dan kutuplara doğru azalır.
4. Cisimlerin gölge boyu Ekvator’dan kutuplara doğru uzar.
5. Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe güneş ışınlarının atmosferde kat ettiği yol uzar. Yol uzadıkça yere ulaşan enerji miktarı azalır.
6.Ekvator çevresinde termik alçak basınç alanı, kutuplar çevresinde termik yüksek basınç alanıoluşur.
7.Aydınlanma çizgisi daire biçimindedir ve Dünya’nın bir yarısı karanlık bir yarısı
karanlık olur
8.Paralel dairelerinin boyları Ekvator’dan kutuplara doğru kısalır.
9. Meridyenler arasındaki mesafe Ekvator’dan kutuplara doğru daralır.
10.Dünya’nın ekseni etrafındaki dönüş hızı Ekvator’dan kutuplara doğru azalır.
Kutup noktalarındaki hızı teorik olarak sıfıra iner.
11.Dünyanın ekseni etrafındaki dönüş hızına bağlı olarak, güneşin doğuş ve batış
saatlerinde ufuk üzerinde kalma süresi Ekvator’dan kutuplara doğru artar.
12. Kutup yıldızı sadece Kuzey Yarımkürede görünür ve görünüm açısı o yerin enlem
derecesini verir.
13.Küresel yüzeyin bir düzleme hatasız olarak aktarılamadığı için harita çiziminde
güçlüklere yol açmaktadır.
14. Tam bir meridyen dairesinin boyu Ekvator’dan daha kısadır.
15. Atmosferin kalınlığı Ekvator’dan kutuplara doğru azalır.
16. Bir noktadan hep aynı yöne doğru gidilirse tekrar aynı noktaya gelinir.
17.Kutup noktaları yerin merkezine Ekvator’dan daha yakındır. Bundan dolayı Yerçekimi Ekvator’dan kutuplara doğru gittikçe artar.
18.Ekvator’un yarısı uzunluktaki paralel 60° paralelleri olur (Tam küre olması durumunda 45° paralelleri olurdu).
dünyanın her hareketinde ya sağa doğru yada sola doğru artar(boyu).güneş ışınlarının dik geldiği zaman da gölge boyu yoktur