Bir tarihçi olarak araştırdığınız tarihi bir konuda eldeki kaynakları kullanmak için hangi yöntemleri kullanırdınız? Bu yöntemleri kullanım sırasına göre sıralayınız.

Tarih hakkında bilgi veren yazılı ve yazısız her türlü malzemeyekaynak denir. Bir tarihçi, önce incelediği konunun her türlü kaynağını aramak zorundadır. Yazılı belgelerden başka abideler, mezar taşları, aletler, çanak-çömlek parçaları vb. malzemelerkaynak olarak ele alınır.Yazısız kaynaklar, daha çok tarih öncesi devirlerin aydınlatılmasında yararlanılan kaynaklardır. Kaynaklar; yazılı, yazısız, çizili, sesli ve görüntülü kaynaklar olmak üzere üçe ayrılır. Yazılı kaynaklar, tarihî devirlerin aydınlatılmasındayararlanılan kaynaklardır. Kesin bilgiler verir ve yazısız kaynaklara göre daha güvenilirdir.

I) Anakaynaklar (Birinci elden kaynaklar):

Doğrudan doğruya tarihi bir olayı yaşayan.bu olayı gören ve olayla ilgili çağdaş yazarların verdikleri eser vebilgilerdir.

II) İkinci elden kaynaklar:

Birinci elden kaynağın bilgilerinden yararlanılarak meydana getirilen kaynaklardır.tarih kaynaklar,ele alınan kaynağın ve malzemenin cinsine göre şu şekilde sınıflandırılmıştır:

a. Yazısız Kaynaklar

Çeşitli malzemelerden yapılmış araç gereçler
Mağara resimleri ve kabartmalar
Mezarlar ve kalıntılar
Silahlar
İnsan ve hayvan kemikleri (Fosiller)

b. Yazılı Kaynaklar

Kitabeler
Kitaplar
Yıllıklar ve biyografiler
Antlaşmalar
Fermanlar ve beratlar (Padişahların ve vezirlerin yazılı emirleri)
Kil tabletler
Paralar
Gazeteler

c. Çizili, Sesli ve Görüntülü Kaynaklar

Plan ve haritalar
Taş plaklar
CD’ler
Flash bellekler
DVD’ler
Fotoğraflar

2. Verileri Tahlil, Tenkit ve Terkip

a. Verileri Tasnif (Sınıflandırma)

Tarihî bir olayla ilgili elde edilen verileri ( bilgileri ) özelliklerine göre sınışlandırmak, sonra da zaman, yer ve konusuna göre düzenlemek gerekir. Böylece verilerin birbirleri ile karşılaştırılması ve doğruluklarının belirlenmesi kolaylaşır.

b. Verileri Tahlil Etme (Çözümleme, Analiz)

Üzerinde çalışılan kaynakların bilgi yönünden yeterliliğinin, güvenilirliğinin olup olmadığının; doğruluğunun denetlenmesidir.

Tahlil için şu yollar izlenir:
1. Mevcut bilgilerin güvenilirliği incelenir.
2. Tarihî olaylar, zaman, mekân (yer) ve konumlarına göre sıralanır; tarihî olayların aralarındaki nedensonuç ilişkisi belirlenir.

c. Verileri Tenkit Etme (Eleştiri, Kritik)

Eldeki bilgilerin doğruluk derecesinin, güvenilir kaynaklarla karşılaştırılmasıdır. Bir belge tenkit edilmeden kullanılamaz. Bir belgenin doğruluğu iki yolla belirlenir.

Dış Eleştiri: Kaynakların gerçek olup olmadığının, kullanılabilir belge niteliği taşıyıp taşımadığının, ne zaman ve nerede yazıldığının saptanması işidir.
İç Eleştiri: Kaynaktaki bilgilerin doğru olup olmadığının araştırılıp saptanmasıdır.

d. Terkip (Sentez) Yapma

Terkip; verilerin tasnifi, tahlili ve tenkidi yapıldıktan sonra, tarihî bilgilerin sunulmasıdır.

Terkip yaparken bunlara dikkat edilmelidir:
*Olay üzerinde daha önce yapılan çalışmalara ulaşmak
*Olayın meydana geldiği zamanın şartlarını göz önünde bulundurmak
*Şüpheli gördüğü verileri,başka verilerle karşılaştırmak
*Anlaşılır kaynakları vererek okuyucunun kontrol etmesini sağlamak