Cevap :
Elementler içinde çok bol bulunanı olduğu halde, eski kimyacıların gözünden kaçan renksiz, kokusuz ve tatsız bir gaz. İlk defa 1774 yılında J.Priestley tarafından, cıva oksidin ısıtılması ile elde edildi. 1781’de Lavoisier, oksijenin, havada bulunan ve yanmayı hasıl eden bir madde olduğunu bildirdi. Bu maddeye, asit yapısı anlamına gelen oxygenıum ismini verdi. Çünkü Lavoisier, bütün asitlerin oksijen ihtiva ettiğini sanıyordu
Bulunuşu: Atmosfer, hacim olarak % 21, ağırlıkça % 23,2 oksijen ihtiva eder. Su, ağırlıkça % 88,8 oksijen bulundurur. Yer kabuğunun ise % 50’sini teşkil eder. Oksijen, serbest halde, havada, suda, çözünmüş olarak ve toprak içinde en çok nitrat, fosfat ve karbonat halinde yer kabuğu içinde bulunur. Özellikleri:Kimyada O sembolüyle gösterilir. Atom numarası 8 olan oksijenin tabiatta kütle numaraları 16 (% 99,76), 17 (% 0,04) ve 18 (% 0,20) olan üç izotopu vardır. Oksijenin atom ağırlığı 16 olarak kabul edilir. (Karbon atomunun ağırlığı 12 kabul edildiği zaman, oksijenin atom ağırlığı 15,9994’tür). Kütle numaraları 14, 15 ve 19 olan izotopları radyoaktiftir. Fakat bu radyoaktif izotopların
ömrü oldukça kısadır. Yarılanma müddetleri; 0 14 ’ün 72 saniye, 0 15 ’in 2,1 dakika 0 19 ’un ise 29 saniyedir.
Oksijenin çekirdeğinde 8 proton bulunmaktadır. İki yörüngesi olan oksijenin en dış yörüngesinde altı elektron bulunmaktadır. Kimya reaksiyonlarının hemen hemen hepsinde iki elektron alarak (2-) hale geçer. Oksijen, normal sıcaklıkta pasif olduğu halde, yüksek sıcaklıkta aktiftir.
Serbest halde O 2 moleküler yapısına sahip olan oksijen havadan 1,1053 defa daha ağırdır. Oksijenin sudaki çözünürlüğü, 100 ml suda 2,8 ml’dir (20°C). Bu çözünme olayı balıklar için zaruridir. Oksijenin kritik sıcaklığı -118,8°C’dır. Oksijen, bu sıcaklığın üzerinde sıvılaşmaz. Yani sadece basınçla sıvılaştırılamaz.
Oksijenin kritik basıncı 49,7 atmosferdir. Bir atmosfer basınçtaki erime noktası -218,8°C ve kaynama noktası -183°C’dir. Belli miktardaki oksijen, katı ve sıvı hallerinin her ikisinde de şeffaf ve açık mavidir. Sıvı oksijen, kuvvetli manyetiktir. Şayet sıvı oksijenin bir atmosfer basıncındaki bir hacmi, normal şartlar altında (760 mm Hg ve 20°C) buharlaştırılırsa, buharın hacmi, sıvı hacminin 860 misli olur. Katı oksijenin yoğunluğu -252,5°C’de 1,426 g/cm 3 tür. Sıvı oksijenin yoğunluğu -183°C’de 1,143 g/cm 3 tür. 0°C’deki gaz oksijenin yoğunluğu 1,429 g/l’dir. Metallerin çok azı, sıvı haldeyken oksijen absorblar (emer). Absorblanan bu oksijen, metal katılaşırken tekrar metali terk eder.
Bileşikleri: Oksijenin en önemli bileşiği sudur (H 2 O). Kükürt dioksit (SO 2 ) ve karbondioksit (CO 2 ) gibi ametal oksitler; alkol, aldehit ve karboksilli asitler gibi organik bileşikler; sülfürik asit (H 2 SO 4 ), nitrat asidi(HNO 3 ) gibi mineral asitler oksijenin kovalent bağ oluşturduğu bileşiklerdir. Oksijenin metallerle
yaptığı bileşikler iyonik bileşiklerdir. Tabiatta bulunan birçok kıymetli mineral, (hematit (Fe 2 O 3 ), küprit (Cu 2 O), alumin (Al 2 O 3 ) kalsiyum oksit (CaO) gibi) oksijen ihtiva eder.
Elde edilişi:
1. Suyun elektrolizinden elde edilir. Az miktarda baz veya asit ilave edilmiş saf su elektroliz edilirse, anotta, çok saf oksijen elde edilir.
2. Laboratuvarda, potasyum kloratın (KClO 3 ) mangandioksit (MnO 2 ) ile ısıtılmasından elde edilir.
3. Potasyum permanganat ile hidrojen peroksit, asitli ortamda oksijen verir.
4. Endüstride, havadan elde edilir. Hava, sıvı hale getirilir. Sıvı havanın franksiyonlu destilasyonunda önce azot buharlaşır, geriye % 99,5 saflıkta oksijen kalır.
5. Yine endüstride, çok saf oksijen, baryum peroksidin (BaO 2 ) 800°ye kadar ısıtılmasından elde edilir.
Kullanılışı: Hidrojen ve asetilen gibi yanıcı gazlarla birleştirilerek kaynakçılıkta kullanılır. Bu alevin sıcaklığı yaklaşık 4000°C olduğu için, metal yüzeylerini eriterek, metalleri birbirine mevzi alarak birleştirir.
Bu sıcaklıktan faydalanılarak, metaller ve çelikler kesilir. Kaynakçılıkta ve kesme işleminde kullanılan oksijen, % 95,5 saflıktadır. Bu oksijen, tıpta oksijen tedavisinde kullanılır. Roketlerin tahrikinde, dalgıçların su altında çalışmalarında, su gazı imalinde, yüksek fırınlarda sentetik taşların imalinde, kimyevi sentezlerde kullanılır.
Oksijen çevrimi: Oksijenin değişik biçimlere dönüşerek tabiatta devamlı dolaşımıdır. Oksijen havada gaz halinde suda ise bileşik olarak bulunur. İnsanlar, hayvanlar ve bazı bitkiler teneffüs yoluyla aldıkları oksijeni karbondioksit halinde havaya veya suya geri verirler. Daha sonra algler ve yeşil bitkiler aldıkları karbondioksidi fotosentez yoluyla karbonhidratlara dönüştürürler. Bu arada yan ürün olarak da oksijen açığa çıkar. Dünyadaki sular biyosferin başlıca oksijen kaynağıdır. Mevcut oksijenin yaklaşık yüzde 90’ının sularda yaşayan alglerce karşılandığı tespit edilmiştir. Tabiattaki hadiseler atmosferdeki oksijen miktarının sabit kalmasına ve böylece hayatın devam etmesine imkan sağlayacak şekilde tezahür eder.
Kaynak: http://oksijen.nedir.com/#ixzz2CaRaPY9K